Saltar navegación

Activa JavaScript para disfrutar de los vídeos de la Mediateca.

Intervención D. José Sanmartín (V Tertulia Educativa-2006)

Ajuste de pantalla

El ajuste de pantalla se aprecia al ver el vídeo en pantalla completa. Elige la presentación que más te guste:

Subido el 21 de junio de 2007 por EducaMadrid

2564 visualizaciones

Intervención de D. José Sanmartín, Director del Centro Reina Sofía para el Estudio de la Violencia, en la V Tertulia del Consejo Escolar de La Comunidad de Madrid: "Familia y Escuela ante la Prevención de Conductas de Riesgo".

Más información Transcripción

Descargar la transcripción

Sr. San Martín 00:00:00
Buenos días 00:00:09
Ilustrísima señora Carmen González 00:00:11
Ilustrísimo señor José Luis Carbonell 00:00:15
Señoras y señores 00:00:18
Bueno, decirles en primer lugar que para mi é un placer 00:00:20
acompañarles en esta jornada 00:00:23
e, en segundo lugar, responder a última das perguntas 00:00:26
que ha formulado Aurora Campuzano 00:00:31
Claro, claro que estamos a tempo 00:00:33
É difícil e obriga a sacrificios 00:00:35
pero estamos a tempo de combatir a violencia, claro está 00:00:38
e, sobre todo, a violencia escolar 00:00:42
Pois, se me permiten 00:00:45
eu vou en 10 minutos 00:00:47
que non sei como me las vou arreglar 00:00:49
pero vou tratar de transmitirles alguns mensajes 00:00:51
En primer lugar, é o mal empleo da palavra violencia 00:00:54
e, sobre todo, por culpa, en certo modo, 00:00:58
dos medios de comunicación 00:01:02
en que a palavra violencia se emplea 00:01:05
de unha maneira absolutamente equivocada 00:01:07
A violencia ou violencia é cualquier acción 00:01:09
ou omisión intencional 00:01:12
e iso é o máis importante, intencional 00:01:14
que tende a dañar a terceiros 00:01:17
e non é violencia pois o comportamento non é violento 00:01:20
o comportamento de un lobo 00:01:22
ou a erupción de un volcán 00:01:24
pois nen un ou outro se supone que ten intencionalidade 00:01:27
Dito isto, 00:01:30
pois a violencia, como sabe, pode tener diversos tipos 00:01:32
hai violencia de tipo físico 00:01:36
hai violencia de tipo sexual 00:01:38
hai violencia de tipo económico 00:01:40
e hai violencia de tipo emocional 00:01:42
e, por certo, a violencia de tipo emocional 00:01:44
non son as consecuências psicológicas 00:01:47
por exemplo, da violencia física 00:01:49
ou de abuso sexual 00:01:51
A violencia emocional é o daño psicológico 00:01:54
que se causa a unha persoa 00:01:56
a medida da palabra ou a medida dos gestos 00:01:59
O insulto é 00:02:02
tu non vales nada 00:02:03
que tende a baixarle a alguén a autoestima 00:02:04
é o paradigmático da violencia emocional 00:02:06
E dixo isto 00:02:09
pois a maior parte da violencia que se sofre 00:02:10
por exemplo, no ámbito escolar 00:02:13
é violencia emocional 00:02:14
que non por iso é menos dañina que a violencia física 00:02:17
porque as palabras dañan tanto ou máis que os golpes 00:02:20
Pois a violencia pode ocorrer en moitos sitos 00:02:26
ocorre nos hogares 00:02:28
e, sobretudo, se perpetra contra a mulher 00:02:30
ocorre nas calles 00:02:33
ocorre nos campos de deporte 00:02:34
ocorre no ámbito escolar 00:02:37
A violencia que ocorre no ámbito escolar 00:02:40
se chama escolar 00:02:42
no sentido estricto 00:02:44
pois cando ocorren as instalacións escolares 00:02:45
en os alrededores da escola 00:02:47
ou venen actividades extraescolares 00:02:50
E esa violencia é fundamentalmente ocasional 00:02:53
A maior parte da violencia que ocorre no sistema educativo é ocasional 00:02:57
non é periódica 00:03:02
é o insulto, é a pelea 00:03:04
ou é o golpe 00:03:06
pois que, de vez en cuando 00:03:07
aparecen no sistema educativo 00:03:10
Por iso, cando en unha encuesta 00:03:12
como a última que nos temos feito 00:03:14
se dice que o 75% dos escolares 00:03:16
han presenciado algún acto de violencia escolar 00:03:19
pois a mí me parece que é pouco 00:03:22
porque se eu agora lhes pergunto a ustedes 00:03:24
levanten o brazo e diganme 00:03:26
quantos non han presenciado un insulto 00:03:28
ou incluso han sido objeto de algún insulto 00:03:30
ao longo da súa vida educativa 00:03:32
pois, posiblemente, nadie vai levantar o brazo 00:03:34
O que sucede 00:03:38
é que, a veces, a violencia escolar 00:03:40
é reiterada 00:03:42
se dá entre companheiros 00:03:44
con carácter, repito, reiterado 00:03:46
e, además de darse con carácter reiterado 00:03:49
se dá nun marco claro de desequilibrio de poder 00:03:51
en el que hai alguén que abusa de súa força 00:03:54
respecto de un companheiro ou companera de classe 00:03:57
e, finalmente, además de ser unha violencia reiterada 00:04:01
que se dá nun claro marco de desequilibrio de poder 00:04:05
hai casos en que a violencia escolar é absolutamente intimidatória 00:04:09
e, cando iso sucede 00:04:13
estamos en presencia de la forma extrema 00:04:15
de violencia escolar 00:04:17
que é o acoso escolar 00:04:19
e non hai que confundir 00:04:21
a violencia escolar con o acoso 00:04:23
que, repito, é a súa forma extrema 00:04:25
unha forma extrema que se traduce en cifras 00:04:27
de cada 100 escolares 00:04:30
entre os 12 e 16 anos en España 00:04:32
nestes momentos 00:04:34
tres están sofrendo acoso escolar 00:04:36
claro, alguno de ustedes 00:04:39
pensará, ui, yo había oído 45 00:04:41
se fueran 45 00:04:43
os escolares que sofren acoso 00:04:45
45 de cada 100 00:04:47
eu le recomendaría que cerráramos o sistema educativo 00:04:49
e buscáramos un refugio casi atómico 00:04:52
les parecen pocos tres? 00:04:55
según o último sondeo 00:04:57
coincidindo con o Instituto de la Mujer 00:04:59
en España, de cada 100 mujeres 00:05:01
dos son objeto de maltrato 00:05:03
en España, de cada 100 escolares 00:05:05
entre os 12 e os 16 anos 00:05:08
tres son objeto de acoso 00:05:10
e o acoso é unha forma de tortura 00:05:12
metódica e sistemática 00:05:15
polo tanto, non nos debe parecer pouco 00:05:17
son máis os escolares acosados 00:05:20
que as mujeres maltratadas 00:05:22
eu considero absolutamente intolerable 00:05:24
que haya unha sola mujer maltratada en España 00:05:26
por consequente, devo considerar 00:05:28
absolutamente intolerable 00:05:30
que haya un niño acosado nestas aulas 00:05:32
entre outras cosas 00:05:34
porque a violencia contra a mujer 00:05:36
como a violencia contra os maiores 00:05:38
como a violencia contra os menores 00:05:40
como a violencia escolar 00:05:42
e sobre todo o acoso escolar 00:05:44
non son algo, aunque seja habitual 00:05:46
normal, son anomalías 00:05:48
porque son atentados 00:05:50
contra os direitos 00:05:52
humanos 00:05:54
porque todos tenemos direito 00:05:56
á integridade física ou psíquica 00:05:58
bom, dito isto, a que se deve 00:06:00
el que nestas aulas 00:06:02
exista ese acoso? 00:06:04
pois nunca hai unha sola causa 00:06:06
hai múltiples causas 00:06:08
hai múltiples factores de riesgo 00:06:10
algúns concernen ao individuo agresor 00:06:12
outros concernen á sú familia 00:06:14
outros concernen á escola 00:06:16
outros concernen á sociedade 00:06:18
en sú conjunto 00:06:20
e eu non podo facer un recorrido 00:06:22
por todos 00:06:24
e por iso me vou centrar simplemente 00:06:26
en dous de isos factores 00:06:28
e todavía non he consumido máis que cinco minutos 00:06:30
uno 00:06:32
dos nosos filhos e filhas 00:06:34
bom, eu 00:06:36
irá 00:06:38
pois non 00:06:40
pero eu sí podo dicirle que según nosos estudios 00:06:42
os filhos 00:06:44
agresores 00:06:46
como os agresores de mujeres 00:06:48
ou como os agresores de homens 00:06:50
se há algo que carece 00:06:52
é a empatía, non da compasión 00:06:54
da qual habla moitas veces José Antonio Marina 00:06:56
sino da empatía que é algo ben distinto 00:06:58
que é a capacidade 00:07:00
que tiene alguien de ponerse 00:07:02
en el lugar del outro 00:07:04
e sobre todo en el lugar de la víctima 00:07:06
e sentir sú sufrimiento 00:07:08
e comprender sú sufrimiento 00:07:10
pois ben, de cada prácticamente 00:07:12
diez agresores escolares 00:07:14
siete carecen de empatía 00:07:16
agresores máximos 00:07:18
acosadores 00:07:20
siete carecen de empatía 00:07:22
han nacido así? 00:07:24
ou se han hecho así? 00:07:26
bom, vamos a examinar brevemente 00:07:28
la familia de un agresor 00:07:30
que mira que é difícil 00:07:32
que os pais podan reconocer 00:07:34
que sú fillo ou filla é agresora 00:07:36
escolar, verdad? 00:07:38
pero vamos a hablar de la familia 00:07:40
ustedes saben que casi de inmediato en pedagogía 00:07:42
cando se habla destes temas 00:07:44
se alza o dedo 00:07:46
e se señala a familia e se dice 00:07:48
familia autoritaria 00:07:50
aí está a cuestión 00:07:52
bom, pois iso dito nos anos 60 do passado siglo 00:07:54
nos anos 70 do passado siglo 00:07:56
e sobre todo nos anos 50 00:07:58
quizá se aceitaría 00:08:00
científicamente, pero hoxe 00:08:02
non, pois o modelo autoritario 00:08:04
en que simplemente 00:08:06
se imponen normas 00:08:08
normalmente por parte do padre 00:08:10
e a madre súmisa e os fillos 00:08:12
ten que obedecer ou revelarse 00:08:14
como sucede con frecuencia 00:08:16
ou imitar o comportamento 00:08:18
do padre autoritario 00:08:20
repito, este modelo de familia é un modelo 00:08:22
minoritario nestes momentos 00:08:24
en as sociedades latinas 00:08:26
qual é o modelo que existe? 00:08:28
bom, pois eu vou dicirlo 00:08:30
en Román Paladino, o modelo dominante 00:08:32
é o modelo del sí a todo 00:08:34
o modelo permisivo 00:08:36
un sí a todo 00:08:38
que nasce en familias 00:08:40
de dúas fontes distintas 00:08:42
hai familias como a mía 00:08:44
que nos creemos 00:08:46
moi democráticos e que tratamos 00:08:48
de consensuarlo todo 00:08:50
e que agora non é como a mía 00:08:52
pois pensamos 00:08:54
ou se pensa que os fillos 00:08:56
e as filhas, o ser humano 00:08:58
por naturaleza ten unhas cualidades 00:09:00
innatas valiosísimas 00:09:02
que con a educación tapamos 00:09:04
quitamos a espontaneidade 00:09:06
claro, entre outras 00:09:08
cosas, a educación implica 00:09:10
sacrificio 00:09:12
a educación implica esforzo 00:09:14
e cando se exige o esforzo 00:09:16
se exige o sacrificio 00:09:18
a través da educación se está pensando que ao fillo 00:09:20
ou ao fillo o que estamos facendo 00:09:22
é reducir as suas cualidades 00:09:24
innatas, pois vean 00:09:26
senhores e senhoras, o ser humano 00:09:28
sen educación non é nada 00:09:30
o que somos 00:09:32
se o debemos fundamentalmente 00:09:34
á cultura, e se non vean 00:09:36
se a sí mesmos, vean que 00:09:38
animais máis raros que somos 00:09:40
sábado 11 de manhã 00:09:42
en lugar de estar bajo o sol e tumbar 00:09:44
e tal, non, estamos aquí 00:09:46
debatendo sobre uns problemas 00:09:48
que consideramos que son gravísimos 00:09:50
e vean además como vamos vestidos e as gafas 00:09:52
que llevamos e como andamos, somos cultura 00:09:54
e somos fundamentalmente 00:09:56
educación, pois dito isto 00:09:58
dito isto, dizer 00:10:00
á todo que sí 00:10:02
en ocasiones se debe á que ciertas 00:10:04
familias consideran que hai que dizer á todo que sí 00:10:06
que hai que dizer á todo que sí 00:10:08
porque o democrático é dizer que sí 00:10:10
pois vean 00:10:12
as sociedades democráticas 00:10:14
non se montan sobre o sí 00:10:16
as sociedades democráticas 00:10:18
se montan sobre o non cando é preciso 00:10:20
entre outras cousas 00:10:22
dizer non cando é preciso 00:10:24
é enseñar que tus deseos 00:10:26
e apetencias de niño ou de niña 00:10:28
teñen que armonizarse con 00:10:30
os deseos e apetencias de os demais 00:10:32
e esa é a base de la vida 00:10:34
democrática 00:10:36
pois tanto, os pais que creen 00:10:38
que forman demócratas dicendo á todo que sí 00:10:40
lo que están formando son 00:10:42
radicales egoístas 00:10:44
que estarán suyo en el centro 00:10:46
e que se dedicarán á invadir 00:10:48
as parcelas de os demais 00:10:50
radicales egoístas, carentes de empatía 00:10:52
claro, hai tamén outro tipo de familia 00:10:54
e é a familia que dice sí 00:10:56
porque é cómodo 00:10:58
evidentemente, dicirle 00:11:00
á un adolescente de 16 anos 00:11:02
é unha cousa realmente 00:11:04
tremenda 00:11:06
e é moito máis cómodo dicir que sí 00:11:08
en cualquier caso, sepan 00:11:10
que a violencia escolar 00:11:12
é unha realidad que aflora en as escolas 00:11:14
pero unha de sus raíces 00:11:16
e unha de sus raíces, a máis profunda 00:11:18
la hunde en el hogar 00:11:20
la hunde en la familia 00:11:22
e por tanto, haríamos moi mal 00:11:24
en delegar a educación como sucede 00:11:26
en o nosso tempo 00:11:28
a socialización de nosos niños e niñas 00:11:30
á escola 00:11:32
entre outras cousas, porque a familia é o primeiro 00:11:34
contexto de socialización 00:11:36
o contexto de socialización 00:11:38
máis duradero 00:11:40
da vida da persoa 00:11:42
o contexto de socialización através do qual 00:11:44
o neno ou a niña 00:11:46
se abre ao resto de contextos 00:11:48
á escola, á calle, ao grupo de amigos 00:11:50
á futura ou futuro 00:11:52
novio 00:11:54
á sú segunda familia, etcétera 00:11:56
é o contexto maior 00:11:58
e por tanto, o que non se fa 00:12:00
repercutirá no resto de contextos 00:12:02
isto non quer dizer 00:12:04
obviamente, que non hai responsabilidades 00:12:06
noutros lugares 00:12:08
sabemos que hai profesores 00:12:10
que carecen das capacidades 00:12:12
didácticas adecuadas para 00:12:14
mantener o clima escolar 00:12:16
de convivencia adecuado 00:12:18
sabemos que hai profesores que non han recebido 00:12:20
á longo de suas carreiras, a formación suficiente 00:12:22
para resolver os conflictos 00:12:24
en o aula, pero é que a maior parte 00:12:26
de nosos profesores de secundaria 00:12:28
son licenciados en física 00:12:30
en química, en matemática 00:12:32
e bueno, e nas suas carreiras 00:12:34
non ten o tipo de formación requerido 00:12:36
para evitar que un conflicto degenere en violencia 00:12:38
pero, lo que deberíamos 00:12:40
saber ante todo, e lo que voi dizer 00:12:42
ahora é realmente duro 00:12:44
e rotundo, pero lo que 00:12:46
deberíamos saber ante todo é que 00:12:48
por moito que un profesor tenga buenas capacidades 00:12:50
didácticas en el aula 00:12:52
mientras la dignidade 00:12:54
de la figura del profesor 00:12:56
sea a que é 00:12:58
en o nosso tempo 00:13:00
non habremos conseguido absolutamente 00:13:02
nada 00:13:04
dignidade que leva aparexada 00:13:06
ao reconocimento da autoridade 00:13:08
da figura do profesor 00:13:10
e autoridade, por certo, non significa autoritario 00:13:12
autoritario é sinónimo 00:13:14
de despótico tirano 00:13:16
e autoridade proviene de un verbo latino 00:13:18
que significa ajudar a crecer 00:13:20
a autoridade do padre ou da madre 00:13:22
se traduce en que 00:13:24
lhe ajuda a crecer como persona 00:13:26
a autoridade do profesor se traduce en 00:13:28
que lhe ajuda a crecer en formación 00:13:30
e en información 00:13:32
repito, mientras non reconozcamos 00:13:34
a dignidade da figura 00:13:36
do profesor como 00:13:38
figura de autoridade, pois pouco 00:13:40
habremos avançado 00:13:42
e sobre todo, pouco habremos avançado 00:13:44
cando ao ser a familia impecable 00:13:46
na sua educación dos filhos 00:13:48
sendo a escola impecable 00:13:50
na formación de futuros 00:13:52
ciudadanos 00:13:54
nos encontramos con uns medios de comunicación 00:13:56
e entretenimento absolutamente 00:13:58
omnipresentes 00:14:00
os modelos de existencia 00:14:02
se dan de bruces contra 00:14:04
os modelos deseables 00:14:06
desde un ponto de vista democrático 00:14:08
porque os modelos que se venden nos medios 00:14:10
de comunicación neste momento 00:14:12
son os modelos de máximo 00:14:14
placer 00:14:16
con cualquier medio para conseguir 00:14:18
os objetivos deseados, máximo 00:14:20
placer, aquí e agora 00:14:22
sin posposición da gratificación 00:14:24
e sobre todo, sin ningún tipo de esforzo 00:14:26
ou sacrificio 00:14:28
nuestros seres ou heroínas 00:14:30
y termino, en los que se están formando 00:14:32
nuestros escolares 00:14:34
no son outra cosa máis que personas 00:14:36
que contravinendo un principio sagrado 00:14:38
e é o que a dignidade non é un valor de cambio 00:14:40
pois le han posto precio ao máis sagrado 00:14:42
en que esa dignidade se traduce 00:14:44
que é a sua privacidade 00:14:46
e iso é o que nos venden 00:14:48
nos medios de comunicación 00:14:50
como vamos a formar a nossos escolares 00:14:52
en a necesidade do esforzo 00:14:54
e do sacrificio 00:14:56
en a necesidade do reconocimento do outro 00:14:58
como un igual, etc, etc 00:15:00
se nos medios de comunicación 00:15:02
o que nos están vendendo é precisamente 00:15:04
todo o contrário 00:15:06
se poden facer cousas 00:15:08
muchísimas, dolorosas, casi todas 00:15:10
se me perguntan logo, les diría algunas 00:15:12
pois gracias 00:15:14
Valoración:
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Eres el primero. Inicia sesión para valorar el vídeo.
Idioma/s:
es
Autor/es:
Consejería de Educación de la Comunidad de Madrid
Subido por:
EducaMadrid
Licencia:
Reconocimiento - No comercial - Sin obra derivada
Visualizaciones:
2564
Fecha:
21 de junio de 2007 - 17:05
Visibilidad:
Público
Enlace Relacionado:
D. José Sanmartín (Director del Centro Reina Sofía para el Estudio de la Violencia)
Descripción ampliada:

Intervención de D. José Sanmartín, Director del Centro Reina Sofía para el Estudio de la Violencia, en la V Tertulia del Consejo Escolar de La Comunidad de Madrid: "Familia y Escuela ante la Prevención de Conductas de Riesgo".

Acceso al programa.

Duración:
15′ 24″
Relación de aspecto:
4:3 Hasta 2009 fue el estándar utilizado en la televisión PAL; muchas pantallas de ordenador y televisores usan este estándar, erróneamente llamado cuadrado, cuando en la realidad es rectangular o wide.
Resolución:
448x336 píxeles
Tamaño:
88.82 MBytes

Del mismo autor…

Ver más del mismo autor

EducaMadrid, Plataforma Educativa de la Comunidad de Madrid

Plataforma Educativa EducaMadrid