1
00:00:00,000 --> 00:00:04,300
Comezamos con a ponencia de abertura, software e educación,

2
00:00:04,300 --> 00:00:07,500
moito máis que tecnologia, de don Jesús González Barahona,

3
00:00:07,500 --> 00:00:10,500
catedrático da Universitat Rei Juan Carlos.

4
00:00:12,000 --> 00:00:14,000
Moitas gracias, buenos dias.

5
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Vou começar agradecendo estar aquí por vários motivos,

6
00:00:19,000 --> 00:00:23,000
pero o principal deles porque tive a sorte de conocer a Max

7
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
prácticamente desde que começou, e tamén a EducaMadrid

8
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
prácticamente desde que começou, e, aunque na distancia,

9
00:00:29,000 --> 00:00:32,000
lo he seguido un pouco durante todos estes anos,

10
00:00:32,000 --> 00:00:36,000
e para mi é un gusto ver como unha comunidade autónoma

11
00:00:36,000 --> 00:00:39,000
está apoiando a enseñanza con software libre

12
00:00:39,000 --> 00:00:42,000
desta maneira tan decidida.

13
00:00:42,000 --> 00:00:46,000
Como trataré de contar ou de explicar durante a ponencia,

14
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
teño a impresión de que o software libre é un valor añadido,

15
00:00:49,000 --> 00:00:53,000
non somente porque aporta elementos técnicos moi interesantes,

16
00:00:53,000 --> 00:00:56,000
sino porque tamén te enseña unos valores

17
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
que son probablemente os que queremos que tenga a nosa juventud

18
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
e o que nos gustaría que tuviera toda a sociedade.

19
00:01:02,000 --> 00:01:05,000
Pero que, cando falamos de tecnologia, parece que os olvidamos,

20
00:01:05,000 --> 00:01:08,000
porque eu creo que, n líneas generais,

21
00:01:08,000 --> 00:01:12,000
a maior parte da sociedade estamos de acordo neles,

22
00:01:12,000 --> 00:01:16,000
pero quizás nos falta aplicar o razonamiento comum

23
00:01:16,000 --> 00:01:19,000
que usamos para toda a resta das cousas

24
00:01:19,000 --> 00:01:21,000
cando falamos de tecnologia.

25
00:01:21,000 --> 00:01:24,000
Por iso, me parece que é especialmente destacable

26
00:01:24,000 --> 00:01:28,000
a aposta que temos por software libre aquí en Madrid.

27
00:01:28,000 --> 00:01:31,000
A ver, que me aclare agora con as transparencias.

28
00:01:33,000 --> 00:01:37,000
Vou empezar explicando un pouco que a tecnologia non é neutra.

29
00:01:37,000 --> 00:01:40,000
É algo que todos sabemos, non é nada novo.

30
00:01:40,000 --> 00:01:43,000
Pero, a veces, non o vimos desta maneira

31
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
ou non temos tenido a oportunidade de reflexionar nisso.

32
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
Que quer dizer neste sentido que a tecnologia non é neutra?

33
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
Quer dizer que, cando usamos unha certa tecnologia,

34
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
e esos efectos non son só tecnológicos, son de todo tipo.

35
00:01:56,000 --> 00:01:59,000
E, cando esa tecnologia aplicamos á sociedade,

36
00:01:59,000 --> 00:02:01,000
os efectos son fundamentalmente sociales.

37
00:02:01,000 --> 00:02:03,000
Cando as aplicamos a nosas, as persoas,

38
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
son fundamentalmente personales.

39
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
E as cousas podrían ser de moitas maneiras,

40
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
porque a tecnologia a podemos construir de moitas formas distintas.

41
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
Pero, no final, hai unha que é a que implementamos,

42
00:02:13,000 --> 00:02:16,000
a que ponemos en marcha e con a que funcionamos na sociedade,

43
00:02:16,000 --> 00:02:18,000
e esa tecnologia ten efectos.

44
00:02:18,000 --> 00:02:21,000
E esos efectos non son neutros, de hecho, poden ser moi grandes.

45
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
Pensad un momento en el ordenador.

46
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
El ordenador é unha máquina maravillosa.

47
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
Nunca hemos tenido nada como isto na historia de la humanidade.

48
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
É unha herramienta claramente posibilitadora.

49
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Cualquiera que ten un ordenador,

50
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
de repente, pode facer moitas máis cousas que podía facer antes.

51
00:02:36,000 --> 00:02:40,000
De hecho, podes facer casi cualquier cousa que poda facer un programa,

52
00:02:40,000 --> 00:02:43,000
mientras tengas el programa ou sepas escribir el programa.

53
00:02:43,000 --> 00:02:46,000
E as dous son cousas que podes ou facer ou aprender,

54
00:02:46,000 --> 00:02:48,000
ou buscar a alguien que te aúde ou comprar.

55
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
Dá igual.

56
00:02:50,000 --> 00:02:53,000
O caso é que, se dispones de esa máquina,

57
00:02:53,000 --> 00:02:55,000
de esa máquina tan estupenda,

58
00:02:55,000 --> 00:02:57,000
e podes facer o programa que necesitas,

59
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
podes facer un montón de cousas que antes non podías.

60
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
E recordad que, hace unhos anos,

61
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
os ordenadores, fundamentalmente, procesaban información,

62
00:03:05,000 --> 00:03:08,000
pero hoxe día estamos conectando os ordenadores ao mundo físico,

63
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
e, en realidad, os ordenadores nos están controlando,

64
00:03:10,000 --> 00:03:13,000
de alguna maneira, todo o mundo físico que tenemos ao rededor,

65
00:03:13,000 --> 00:03:15,000
en principio, para o noso bien,

66
00:03:15,000 --> 00:03:17,000
ou, al menos, potencialmente, para o noso bien.

67
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Claro, como os programas poden facer tantas cousas,

68
00:03:19,000 --> 00:03:22,000
pues, de repente, a posibilitación que tenemos con esta nova herramienta

69
00:03:22,000 --> 00:03:24,000
é enorme.

70
00:03:24,000 --> 00:03:26,000
Nunca hemos tenido unha herramienta parecida.

71
00:03:26,000 --> 00:03:30,000
E a tenemos todavía desde hace pouco máis de dous generaciones,

72
00:03:30,000 --> 00:03:32,000
e, en uso generalizado, pues, como sabéis,

73
00:03:32,000 --> 00:03:35,000
solamente desde os últimos anos.

74
00:03:35,000 --> 00:03:39,000
Además, en o ordenador de propósito general, normal,

75
00:03:39,000 --> 00:03:41,000
que tenemos todos en casa,

76
00:03:41,000 --> 00:03:43,000
podemos instalar cualquier programa,

77
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
e parece normal que sea así.

78
00:03:45,000 --> 00:03:47,000
Podemos construir cualquier programa, basta con saber,

79
00:03:47,000 --> 00:03:49,000
ou, como decía antes, pues, contratar a alguén que sepa

80
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
e me haga el programa, ou aprender a hacerlo.

81
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
E podemos compartir cualquier programa.

82
00:03:54,000 --> 00:03:56,000
Si eu teno un programa que face cualquier cousa,

83
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
e hai alguén que o necessita,

84
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
porque necessita facer a mesma cousa,

85
00:04:00,000 --> 00:04:02,000
pues, le podo pasar el programa,

86
00:04:02,000 --> 00:04:04,000
e o podo utilizar en seu ordenador.

87
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
A parte final de convencer a alguén que o construya

88
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
é, obviamente, onde aparecen, en moitos casos,

89
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
modelos de negocio e posibilidades de vivir de facer programas.

90
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
E é algo moi interesante,

91
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
porque permite que haia gente que se especialize,

92
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
obviamente, en facer cierto tipo de programas

93
00:04:18,000 --> 00:04:20,000
que nos poden interesar aos demás.

94
00:04:20,000 --> 00:04:22,000
Me interesa especialmente

95
00:04:22,000 --> 00:04:24,000
a última linea da transparencia,

96
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
onde veis o de software libre e ordenador,

97
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
conhecimento e acción.

98
00:04:28,000 --> 00:04:30,000
Se pensáis un momento, o software é, fundamentalmente, o conhecimento.

99
00:04:30,000 --> 00:04:32,000
Un programa cualquiera, o que face,

100
00:04:32,000 --> 00:04:34,000
é codificar unha certa forma de facer cousas.

101
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
Normalmente, de proceso de información,

102
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
pero, como decía antes, cada vez máis,

103
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
de interacción con o mundo físico.

104
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
Tenemos o conhecimento ahí condensado,

105
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
as instrucciones do programa, justamente,

106
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
aplicando ese conhecimento,

107
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
marcando como se hace cierta cousa.

108
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Já sabéis que, moitas veces,

109
00:04:50,000 --> 00:04:52,000
facemos aquí a analogía da receta de cocina,

110
00:04:52,000 --> 00:04:54,000
e o programa é un pouco a receta que te permite hacer esas cousas.

111
00:04:54,000 --> 00:04:56,000
Digamos que é conhecimento.

112
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Pero é un tipo moi especial de conhecimento,

113
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
porque é un conhecimento que funciona, que face cousas.

114
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
O conhecimento o podemos tener en un libro,

115
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
é o libro de recetas, voltando á analogía da cocina.

116
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Pero o libro de recetas non se cocina só.

117
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
Tens que coxer a receta,

118
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
ponerte a cocinar,

119
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
saber un pouco de cocina,

120
00:05:12,000 --> 00:05:14,000
e dar a receta tú mesmo.

121
00:05:14,000 --> 00:05:16,000
A diferencia con o ordenador é que dás a receta,

122
00:05:16,000 --> 00:05:18,000
dás o programa, e o ordenador a faz só.

123
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
Por iso é o conhecimento en acción,

124
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
e por iso é unha herramienta tan potente,

125
00:05:22,000 --> 00:05:24,000
porque junta a nosa capacidade como humanos

126
00:05:24,000 --> 00:05:26,000
de generar e transmitir con conhecimento

127
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
con o que sempre hemos feito con as máquinas,

128
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
que é actuar con esa máquina,

129
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
al final, sobre o mundo real,

130
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
sen que nós tengamos que intervenir directamente.

131
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
Os estou contando cousas que seguramente todos sabéis.

132
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
Onde está a parte nova?

133
00:05:38,000 --> 00:05:40,000
Bueno, esta é a parte nova.

134
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Todo iso que face o ordenador é maravilloso,

135
00:05:42,000 --> 00:05:44,000
é estupendo,

136
00:05:44,000 --> 00:05:46,000
pero, sin embargo, ponemos limitaciones.

137
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Non o estamos utilizando desa maneira.

138
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
Non estamos facendo iso de que cualquera pode usar

139
00:05:50,000 --> 00:05:52,000
o programa como dese.

140
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
A maioría dos programas nos chegan con limitaciones de uso.

141
00:05:54,000 --> 00:05:56,000
Nos chegan con unha cousa que se chama

142
00:05:56,000 --> 00:05:58,000
licencia de uso, onde dice como o podemos usar,

143
00:05:58,000 --> 00:06:00,000
en que condiciones o podemos usar.

144
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Non podemos entender esos programas,

145
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
porque non nos dan o seu código fonte.

146
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
Non podemos verlos, aunque seamos técnicos en ellos,

147
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
aunque nos habemos pasado veinte anos estudiando informática,

148
00:06:08,000 --> 00:06:10,000
non podemos entender esos programas.

149
00:06:10,000 --> 00:06:12,000
Disponemos de las herramientas.

150
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
En algunos casos, hasta non podemos legalmente hacerlo.

151
00:06:14,000 --> 00:06:16,000
Por motivos en los que non me vou extender ahora,

152
00:06:16,000 --> 00:06:18,000
pero, si brujoleáis un pouco,

153
00:06:18,000 --> 00:06:20,000
encontraréis como a veces

154
00:06:20,000 --> 00:06:22,000
hasta é ilegal entender como funciona un programa,

155
00:06:22,000 --> 00:06:24,000
ou al menos hasta cierto punto.

156
00:06:24,000 --> 00:06:26,000
Non podemos distribuirlos a que nos dé la gana.

157
00:06:26,000 --> 00:06:28,000
Estamos hartos de ver campañas

158
00:06:28,000 --> 00:06:30,000
en la televisión e en todas partes

159
00:06:30,000 --> 00:06:32,000
onde nos dice que copiar un programa é un delito.

160
00:06:32,000 --> 00:06:34,000
E, en moitos casos, efectivamente, é así.

161
00:06:34,000 --> 00:06:36,000
E, desde luego, non podemos modificar los programas.

162
00:06:36,000 --> 00:06:38,000
Lo cual, desde o punto de vista profesional,

163
00:06:38,000 --> 00:06:40,000
non deixa de ser extraño.

164
00:06:40,000 --> 00:06:42,000
Se eu tenho un coche e o coche non funciona ben,

165
00:06:42,000 --> 00:06:44,000
podo abrir o capó e empezar a hurgar...

166
00:06:44,000 --> 00:06:46,000
Bueno, en realidad, podía abrir o capó

167
00:06:46,000 --> 00:06:48,000
e empezar a hurgar hasta os coches modernos

168
00:06:48,000 --> 00:06:50,000
que tamén teñen software por todas partes

169
00:06:50,000 --> 00:06:52,000
e onde já tampouco podo hacerlo.

170
00:06:52,000 --> 00:06:54,000
Pero hasta hace non moitos anos podía hacerlo

171
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
e todo mundo considera normal.

172
00:06:56,000 --> 00:06:58,000
O coche é meu, pues lo cambio, lo arreglo,

173
00:06:58,000 --> 00:07:00,000
le pongo lo que me parezca ben.

174
00:07:00,000 --> 00:07:02,000
Mientras non tenga impacto sobre a seguridade,

175
00:07:02,000 --> 00:07:04,000
non debería haber ningún problema.

176
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
Podemos modificar más cosas nos ordenadores,

177
00:07:06,000 --> 00:07:08,000
pero non podemos, porque non podemos

178
00:07:08,000 --> 00:07:10,000
coger un programa e cambiarlo,

179
00:07:10,000 --> 00:07:12,000
salvo que non se hai dado permiso para illo.

180
00:07:12,000 --> 00:07:14,000
E, por defecto, non nos dan permiso.

181
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Por tanto, daros cuenta que é unha máquina

182
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
que, tecnológicamente, nos permite hacer moitas cosas,

183
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
pero que social e legalmente la hemos limitado.

184
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
La hemos limitado muchísimo.

185
00:07:22,000 --> 00:07:24,000
E, por tanto, non podemos hacer todo

186
00:07:24,000 --> 00:07:26,000
o que podríamos hacer con elles.

187
00:07:26,000 --> 00:07:28,000
Hasta cierto punto, isto pode ser normal

188
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
con tecnologías novas.

189
00:07:30,000 --> 00:07:32,000
A sociedade todavía non a assumido,

190
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
e estamos aplicando modelos do passado

191
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
para controlar como funciona esa tecnología.

192
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Pero estas cousas

193
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
poden cambiar con o tempo ou non.

194
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
O que é importante en este punto,

195
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
os acordáis cando dixe antes

196
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
que a tecnología non é neutra?

197
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
A forma como estamos implementando esta tecnología

198
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
non é neutra, ten certos efectos.

199
00:07:50,000 --> 00:07:52,000
E os efectos están derivados

200
00:07:52,000 --> 00:07:54,000
non do que permite a tecnología,

201
00:07:54,000 --> 00:07:56,000
sino do como a estamos controlando.

202
00:07:56,000 --> 00:07:58,000
E depois falarei un pouco máis sobre illo

203
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
e pondrei algunos ejemplos.

204
00:08:00,000 --> 00:08:02,000
Pero, no fondo, a pregunta para mi é

205
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
por que aceptamos estas limitaciones?

206
00:08:04,000 --> 00:08:06,000
Por que isto non está discutido en general socialmente?

207
00:08:06,000 --> 00:08:08,000
Por que, en general, nos gustará máis

208
00:08:08,000 --> 00:08:10,000
ou nos gustará menos?

209
00:08:10,000 --> 00:08:12,000
Pero moita xente asume, ou quizás asumimos,

210
00:08:12,000 --> 00:08:14,000
que é razonable que o ordenador

211
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
funcione desta manera.

212
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
E todos sabemos

213
00:08:18,000 --> 00:08:20,000
a parte habitual

214
00:08:20,000 --> 00:08:22,000
de como se responde esta pregunta.

215
00:08:22,000 --> 00:08:24,000
Por que hace falta un modelo de negocio?

216
00:08:24,000 --> 00:08:26,000
Por que hai empresas que teñen que hacer cousas?

217
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
Pero pensemos un momento.

218
00:08:28,000 --> 00:08:30,000
E se realmente se poden

219
00:08:30,000 --> 00:08:32,000
facer modelos de negocio de outras maneras?

220
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
Que non impongan esas limitaciones?

221
00:08:34,000 --> 00:08:36,000
E se realmente a xente podría vivir

222
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
de facer software con un software

223
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
que non tenga esas limitaciones?

224
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
E se realmente o software fuera mellor,

225
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
se non tivera esas limitaciones?

226
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Ese é un pouco o objeto da charla.

227
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Por que hai xente que hace moitos anos

228
00:08:48,000 --> 00:08:50,000
teve esta mesma reflexión

229
00:08:50,000 --> 00:08:52,000
e chegou á conclusión de que o software

230
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
podia ser de outra maneira.

231
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
E, como dicía antes, o software en si mesmo

232
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
é menos importante,

233
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
pero o software en nosa sociedade

234
00:09:00,000 --> 00:09:02,000
hoxe é fundamental.

235
00:09:02,000 --> 00:09:04,000
É o que está marcando máis que ninguna outra cosa

236
00:09:04,000 --> 00:09:06,000
como vai ser o nosso futuro.

237
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
É probablemente unha das maiores decisiones políticas

238
00:09:08,000 --> 00:09:10,000
que vamos tomar nos próximos anos.

239
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Como nos relacionamos con o software.

240
00:09:12,000 --> 00:09:14,000
E estamos vendo como o software permite

241
00:09:14,000 --> 00:09:16,000
influir en elecciones.

242
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
Permite decidir que cousas podemos ou non

243
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
facer en nosa vida privada.

244
00:09:20,000 --> 00:09:22,000
Permite saber como nos relacionamos.

245
00:09:22,000 --> 00:09:24,000
Maneja o noso coche.

246
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
Maneja o tempo. Maneja directamente o noso coche.

247
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
E, cada vez máis, maneja toda a nosa vida

248
00:09:28,000 --> 00:09:30,000
ao rededor.

249
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
Levamos un ordenador en el bolsillo con el que nos relacionamos con o mundo.

250
00:09:32,000 --> 00:09:34,000
Tenemos ordenadores ao noso alrededor.

251
00:09:34,000 --> 00:09:36,000
Cada vez máis, por todas partes,

252
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
con os que nos vamos relacionando con o mundo físico.

253
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Como vai ser ese mundo que estamos dejando

254
00:09:40,000 --> 00:09:42,000
a nosos filhos? Vai ser un mundo onde

255
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
ellos van a tener un control,

256
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
onde vai haber outra xente que controla o software que eles van a usar

257
00:09:46,000 --> 00:09:48,000
e, polo tanto, non van a tener ese control.

258
00:09:48,000 --> 00:09:50,000
Ese é, en gran medida,

259
00:09:50,000 --> 00:09:52,000
o que me preocupa a mi.

260
00:09:52,000 --> 00:09:54,000
Porque as consecuencias do modelo,

261
00:09:54,000 --> 00:09:56,000
o punto onde, fundamentalmente,

262
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
a tecnología non é neutra

263
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
cando falamos de ordenadores,

264
00:10:00,000 --> 00:10:02,000
teña que ver con quem teña o control sobre esa

265
00:10:02,000 --> 00:10:04,000
tecnología. O temos nosos

266
00:10:04,000 --> 00:10:06,000
como xente que a está usando e xente que

267
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
todos os días está relacionado con o software

268
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
o teña outra xente

269
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
que, en seu momento, nos vendió o software e teña todo

270
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
o control sobre ele porque se lo hemos deixado.

271
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
Socialmente e legalmente les hemos deixado

272
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
que tengan ese control. E, polo tanto,

273
00:10:18,000 --> 00:10:20,000
nosos non o temos.

274
00:10:20,000 --> 00:10:22,000
E, desde ese punto de vista, é moi importante

275
00:10:22,000 --> 00:10:24,000
que recordéis algo que todos sabemos, pero que, a veces,

276
00:10:24,000 --> 00:10:26,000
se nos olvida. A forma como

277
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
estamos desplegando esta tecnología non é

278
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
un fenómeno da natureza. Non é como

279
00:10:30,000 --> 00:10:32,000
Filomena, que cando viene o máis que podes hacer é

280
00:10:32,000 --> 00:10:34,000
actuar para tratar de evitar problemas

281
00:10:34,000 --> 00:10:36,000
pero non podemos, ao menos,

282
00:10:36,000 --> 00:10:38,000
todavía, cambiar o hecho de que venga

283
00:10:38,000 --> 00:10:40,000
Filomena por aquí.

284
00:10:40,000 --> 00:10:42,000
A tecnología a estamos desplegando nosos como

285
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
sociedade. A podemos desplegar como nos dé

286
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
a gana. Tenemos control completo

287
00:10:46,000 --> 00:10:48,000
sobre como a desplegamos.

288
00:10:48,000 --> 00:10:50,000
Se as consecuencias son unha perdida

289
00:10:50,000 --> 00:10:52,000
de control para todas as persoas e para a

290
00:10:52,000 --> 00:10:54,000
sociedade en general, é porque abremos

291
00:10:54,000 --> 00:10:56,000
querido que sea así. E a cuestión

292
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
é que queremos.

293
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
E iso é do que va a presentación de hoxe.

294
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
En este sentido,

295
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
esta seguinte transparencia hace un pouco

296
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
de énfasis justamente en este punto de

297
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
a tecnología, como dixe antes, non é neutra,

298
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
nos leva sempre a un mundo posible,

299
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
perdón, a un mundo concreto entre

300
00:11:14,000 --> 00:11:16,000
todos os mundos posibles.

301
00:11:16,000 --> 00:11:18,000
Al final, a tecnología, en realidad, non é absolutamente

302
00:11:18,000 --> 00:11:20,000
determinante. Sempre podes facer cosas.

303
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
Somos humanos. Sabemos como buscar as voltas

304
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
ás cosas desde que nascemos

305
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
prácticamente. Pero,

306
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
a tecnología claramente favorece uns patrones

307
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
e dificulta a outros.

308
00:11:30,000 --> 00:11:32,000
Hai certas cosas ás que te va orientando

309
00:11:32,000 --> 00:11:34,000
sin darte cuenta, en moitos casos. En outros casos,

310
00:11:34,000 --> 00:11:36,000
dándote toda a cuenta ao mundo, te guste ou non te guste.

311
00:11:36,000 --> 00:11:38,000
E, de novo, repito, a tecnología

312
00:11:38,000 --> 00:11:40,000
non é algo que nos venga dado desde fora.

313
00:11:40,000 --> 00:11:42,000
É algo que facemos entre todos. Por tanto, en realidad,

314
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
nosas decisiones sobre como desplegamos

315
00:11:44,000 --> 00:11:46,000
esa tecnología, tienen que ver

316
00:11:46,000 --> 00:11:48,000
con nosas decisiones sobre que mundos

317
00:11:48,000 --> 00:11:50,000
futuros vamos a tener.

318
00:11:50,000 --> 00:11:52,000
E, agora mesmo, nos años 2020,

319
00:11:52,000 --> 00:11:54,000
estamos decidindo como vai ser o mundo

320
00:11:54,000 --> 00:11:56,000
dos años 2040. O mundo

321
00:11:56,000 --> 00:11:58,000
no que van a vivir nosos filhos, os que tenemos agora

322
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
nas nosas escolas, nos institutos, nas nosas universidades.

323
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
O mundo que ellos se van a tener que comer,

324
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
por dicirlo de alguna maneira, é o que les estamos

325
00:12:04,000 --> 00:12:06,000
definindo agora.

326
00:12:06,000 --> 00:12:08,000
Está nas nosas manos definirlo de una maneira ou de outra.

327
00:12:08,000 --> 00:12:10,000
Non individualmente, pero sí

328
00:12:10,000 --> 00:12:12,000
colectivamente.

329
00:12:12,000 --> 00:12:14,000
Hay un libro moi interesante que,

330
00:12:14,000 --> 00:12:16,000
quen queira profundizar nestos temas, os aconsejo

331
00:12:16,000 --> 00:12:18,000
que le echeis un vistazo.

332
00:12:18,000 --> 00:12:20,000
É de un jurista

333
00:12:20,000 --> 00:12:22,000
estadounidense que se chama Loris Lessig

334
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
e que se chama Code.

335
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
En Red Code, é un libro,

336
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
hai dos versiones, 1.0 e 2.0.

337
00:12:28,000 --> 00:12:30,000
Obviamente, os aconsejo que echeis

338
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
un vistazo a la versión 2.0.

339
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Lo tenís disponible en internet

340
00:12:34,000 --> 00:12:36,000
si queréis descargarlo de forma legal.

341
00:12:36,000 --> 00:12:38,000
E tamén lo podéis comprar en papel si preferís.

342
00:12:38,000 --> 00:12:40,000
A hipótesis del libro

343
00:12:40,000 --> 00:12:42,000
é que, hasta non hace moitos anos,

344
00:12:42,000 --> 00:12:44,000
o que nos limitaba nas sociedades

345
00:12:44,000 --> 00:12:46,000
fundamentalmente era a lei.

346
00:12:46,000 --> 00:12:48,000
Os humanos hemos aprendido a manejar a lei

347
00:12:48,000 --> 00:12:50,000
como herramienta desde hace ao menos 2000 anos

348
00:12:50,000 --> 00:12:52,000
en algunas sociedades

349
00:12:52,000 --> 00:12:54,000
e nos últimos siglos,

350
00:12:54,000 --> 00:12:56,000
prácticamente, o imperio da lei, por así

351
00:12:56,000 --> 00:12:58,000
dicirlo, se ha convertido en a

352
00:12:58,000 --> 00:13:00,000
forma fundamental de limitar

353
00:13:00,000 --> 00:13:02,000
o comportamento humano.

354
00:13:02,000 --> 00:13:04,000
Reconocido por todos, aceitado por todos

355
00:13:04,000 --> 00:13:06,000
e, en gran parte do mundo, con controles

356
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
democráticos justamente para evitar que

357
00:13:08,000 --> 00:13:10,000
a tecnología legal, en este caso,

358
00:13:10,000 --> 00:13:12,000
que é a lei, non se despliegue como

359
00:13:12,000 --> 00:13:14,000
non queremos, sino que as leis facan

360
00:13:14,000 --> 00:13:16,000
o que as sociedades que están

361
00:13:16,000 --> 00:13:18,000
sujetas a elas queran. Eso é o

362
00:13:18,000 --> 00:13:20,000
fundamento da democracia e,

363
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
como sabéis tamén, en gran medida,

364
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
o fundamento da separación de poderes, etc.

365
00:13:24,000 --> 00:13:26,000
Pero as cousas han cambiado.

366
00:13:26,000 --> 00:13:28,000
Han cambiado hace unos 30 o 40 anos

367
00:13:28,000 --> 00:13:30,000
cando hemos empezado a manejar

368
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
ordenadores. Hoxe dia tenemos

369
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
dos formas de regular a sociedade.

370
00:13:34,000 --> 00:13:36,000
Una é a lei, segue sendo, e outra é

371
00:13:36,000 --> 00:13:38,000
software. Os programas limitan

372
00:13:38,000 --> 00:13:40,000
o que podemos e non podemos facer.

373
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Por exemplo, sen un coche, en un momento

374
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
o fabricante decide que tú non vas a máis de 90

375
00:13:44,000 --> 00:13:46,000
por hora, tú non vas a máis de 90 por hora.

376
00:13:46,000 --> 00:13:48,000
Punto. Da igual que tengas permiso

377
00:13:48,000 --> 00:13:50,000
legal para facerlo.

378
00:13:50,000 --> 00:13:52,000
Sen unha red social, non se poden

379
00:13:52,000 --> 00:13:54,000
poner unha fotografía que incluía os pechos de unha

380
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
mujer. Por moi legal que sea en España,

381
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
non la podes poner. Punto.

382
00:13:58,000 --> 00:14:00,000
Logo, as limitaciones a que estamos

383
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
sometidos, ya non son

384
00:14:02,000 --> 00:14:04,000
solamente as leis de que nos hemos dotado

385
00:14:04,000 --> 00:14:06,000
típicamente. Son tamén que nos permiten

386
00:14:06,000 --> 00:14:08,000
hacer los programas que tenemos. Especialmente

387
00:14:08,000 --> 00:14:10,000
se non tenemos control sobre esos programas.

388
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
Porque se tenemos control sobre esos

389
00:14:12,000 --> 00:14:14,000
programas podemos organizar para cambiar los programas.

390
00:14:14,000 --> 00:14:16,000
Pero recordar que hemos visto hace un momento

391
00:14:16,000 --> 00:14:18,000
como en moitos casos non tenemos control sobre

392
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
os programas. Lo cual quiere dicir que

393
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
quien me dá el programa, tiene control sobre lo que

394
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
yo puedo hacer con él. E se iso controla

395
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
libertades básicas para mi,

396
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
esas libertades básicas ya non las controlo

397
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
yo. Las controla quien me dá el programa.

398
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
E, por supuesto, hai mecanismos legales

399
00:14:32,000 --> 00:14:34,000
que afectan a eso tamén. E a cosa non é tan simple.

400
00:14:34,000 --> 00:14:36,000
Pero, en el fondo, tenemos

401
00:14:36,000 --> 00:14:38,000
dos mecanismos de regulación claramente

402
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
postos en la sociedad. E cada uno

403
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
afecta al otro. Tenemos legislaciones

404
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
que afectan al software. E software que afecta

405
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
a la legislación. E tenemos legislaciones

406
00:14:46,000 --> 00:14:48,000
que se implementan mediante software.

407
00:14:48,000 --> 00:14:50,000
E software que está afectado por leis especificas

408
00:14:50,000 --> 00:14:52,000
para el software. E la realimentación

409
00:14:52,000 --> 00:14:54,000
de los dos es la que en realidad está regulando

410
00:14:54,000 --> 00:14:56,000
hoy la sociedad. Pero,

411
00:14:56,000 --> 00:14:58,000
mientras que todos somos conscientes de como las leis

412
00:14:58,000 --> 00:15:00,000
nos están regulando, por decirlo

413
00:15:00,000 --> 00:15:02,000
de alguna manera,

414
00:15:02,000 --> 00:15:04,000
muy poca gente é consciente de hasta que punto

415
00:15:04,000 --> 00:15:06,000
o software lo está haciendo.

416
00:15:06,000 --> 00:15:08,000
E iso quere dicir que tenemos como un agujero

417
00:15:08,000 --> 00:15:10,000
onde non vemos. Recordar que,

418
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
cando un quer atacar un problema, unha das

419
00:15:12,000 --> 00:15:14,000
peores cosas é que hai unha parte do problema

420
00:15:14,000 --> 00:15:16,000
que non está vendo. E iso é exactamente

421
00:15:16,000 --> 00:15:18,000
o que non está ocorrendo.

422
00:15:18,000 --> 00:15:20,000
Socialmente non estamos preocupados por o software

423
00:15:20,000 --> 00:15:22,000
como regulador. Cando vamos

424
00:15:22,000 --> 00:15:24,000
a votar cada cuatro años,

425
00:15:24,000 --> 00:15:26,000
non estamos preocupados en

426
00:15:26,000 --> 00:15:28,000
que vai facer a gente a que estoy votando

427
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
respecto deste problema que tenemos. Porque non é

428
00:15:30,000 --> 00:15:32,000
un problema social. A prácticamente

429
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
nadie le pergunta. Non creo que haia nadie que vote

430
00:15:34,000 --> 00:15:36,000
tal partido ou tal outro

431
00:15:36,000 --> 00:15:38,000
dependendo de su política sobre como

432
00:15:38,000 --> 00:15:40,000
vamos a controlar o software.

433
00:15:40,000 --> 00:15:42,000
E, sin embargo, repito, se pensáis

434
00:15:42,000 --> 00:15:44,000
un momento nas grandes cosas que nos van a afectar

435
00:15:44,000 --> 00:15:46,000
e que van a afectar aos nosos filhos,

436
00:15:46,000 --> 00:15:48,000
desde logo hai moitas máis, pero

437
00:15:48,000 --> 00:15:50,000
unha delas, claramente, é

438
00:15:50,000 --> 00:15:52,000
como se van a relacionar con o software

439
00:15:52,000 --> 00:15:54,000
en un mundo onde o software vai ser fundamental

440
00:15:54,000 --> 00:15:56,000
para eles. A nosa generación, a minha al menos,

441
00:15:56,000 --> 00:15:58,000
e, probablemente, incluso a seguinte,

442
00:15:58,000 --> 00:16:00,000
nos vamos a librar. Porque tenemos

443
00:16:00,000 --> 00:16:02,000
outro mundo hecho de outras maneiras e

444
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
hemos nascido e hemos crecido sem software.

445
00:16:04,000 --> 00:16:06,000
Pero a generación que está creciendo

446
00:16:06,000 --> 00:16:08,000
agora non é así. Toda a súa relación

447
00:16:08,000 --> 00:16:10,000
personal, social,

448
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
sus capacidades, todo está mediado por o software.

449
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
Entón, claramente, a eles vai afectar

450
00:16:14,000 --> 00:16:16,000
como vai funcionar isto

451
00:16:16,000 --> 00:16:18,000
dentro dos anos.

452
00:16:18,000 --> 00:16:20,000
Algunos exemplos moi rápidos,

453
00:16:20,000 --> 00:16:22,000
que son cosas que todos conocéis,

454
00:16:22,000 --> 00:16:24,000
pero que quizás podemos

455
00:16:24,000 --> 00:16:26,000
mirar desde unha nova óptica.

456
00:16:26,000 --> 00:16:28,000
Os asistentes personales.

457
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Google Now, Siri, Cortana,

458
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
moitos outros. Todos os conocéis,

459
00:16:32,000 --> 00:16:34,000
moitos os usaremos.

460
00:16:34,000 --> 00:16:36,000
Te poden dizer cosas moi útiles, como esta.

461
00:16:36,000 --> 00:16:38,000
Ojo, vete salendo ao aeroporto

462
00:16:38,000 --> 00:16:40,000
porque o teu avión sai en tres horas,

463
00:16:40,000 --> 00:16:42,000
hai un boa tas con a M40.

464
00:16:42,000 --> 00:16:44,000
É o tipo de cosas que te pode dizer o asistente destas.

465
00:16:44,000 --> 00:16:46,000
Pensa un momento

466
00:16:46,000 --> 00:16:48,000
como pode conseguir todo iso.

467
00:16:48,000 --> 00:16:50,000
Naturalmente,

468
00:16:50,000 --> 00:16:52,000
lo hace porque ha tenido acceso ao teu correo

469
00:16:52,000 --> 00:16:54,000
electrónico para leerlo

470
00:16:54,000 --> 00:16:56,000
e ver que, por exemplo, tens aí uns billetes de avión.

471
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
Ha tenido acceso ao sitio onde tú vives

472
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
e por iso sabe onde está

473
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
e sabes quanto vais atardar en llegar ao aeroporto.

474
00:17:02,000 --> 00:17:04,000
Talvez, hasta sabe qual é o teu coche.

475
00:17:04,000 --> 00:17:06,000
E, portanto, te pode dizer

476
00:17:06,000 --> 00:17:08,000
cosas como, ojo, que tens que pasar a ETV,

477
00:17:08,000 --> 00:17:10,000
pero tamén sabe exactamente qual é o teu coche,

478
00:17:10,000 --> 00:17:12,000
o cual teña outras moitas implicaciones.

479
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
E, cando digo sabe,

480
00:17:14,000 --> 00:17:16,000
que quere dizer?

481
00:17:16,000 --> 00:17:18,000
Porque unho pensa, bueno, é o meu móvil el que sabe,

482
00:17:18,000 --> 00:17:20,000
pero todos sabemos que non é así.

483
00:17:20,000 --> 00:17:22,000
Sabe todas as cosas que chamamos la nube

484
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
e esa aplicación sabe todas estas cosas sobre mi.

485
00:17:24,000 --> 00:17:26,000
E moitas máis.

486
00:17:26,000 --> 00:17:28,000
Porque, se, por exemplo, tens isto activado,

487
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
sabe exactamente por que caminho vais ao aeroporto.

488
00:17:30,000 --> 00:17:32,000
E sabe se tú te paras

489
00:17:32,000 --> 00:17:34,000
a medio caminho para ver a alguien.

490
00:17:34,000 --> 00:17:36,000
Ou cualquier outra cosa que estés

491
00:17:36,000 --> 00:17:38,000
facendo con o móvil en ese momento.

492
00:17:38,000 --> 00:17:40,000
E, socialmente, hemos decidido

493
00:17:40,000 --> 00:17:42,000
que iso é razonable.

494
00:17:42,000 --> 00:17:44,000
E, desde logo, tú tens opcións,

495
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
gracias a que temos tamén legislación sobre privacidade,

496
00:17:46,000 --> 00:17:48,000
por iso dicía que estas cosas non son absolutas,

497
00:17:48,000 --> 00:17:50,000
tens opcións para que

498
00:17:50,000 --> 00:17:52,000
a nube non sepa

499
00:17:52,000 --> 00:17:54,000
iso sobre ti.

500
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
Pero, se as usas,

501
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
te quedas sen todos estes servicios.

502
00:17:58,000 --> 00:18:00,000
Os acordáis estes documentos de términos de servicio

503
00:18:00,000 --> 00:18:02,000
que, cando entras en cualquier aplicación

504
00:18:02,000 --> 00:18:04,000
nova, te dice, léetelos, e tal?

505
00:18:04,000 --> 00:18:06,000
Bueno, non vou preguntar quantos os has leído

506
00:18:06,000 --> 00:18:08,000
algunha vez.

507
00:18:08,000 --> 00:18:10,000
Porque, ao final, sabes que a cuestión é

508
00:18:10,000 --> 00:18:12,000
ou uso a aplicación

509
00:18:12,000 --> 00:18:14,000
ou non a uso.

510
00:18:14,000 --> 00:18:16,000
E, se a quero usar, teño que dicirle que ok.

511
00:18:16,000 --> 00:18:18,000
E, para que me importa saber

512
00:18:18,000 --> 00:18:20,000
o que vou dicir que ok,

513
00:18:20,000 --> 00:18:22,000
se o que necesito é a aplicación?

514
00:18:22,000 --> 00:18:24,000
Claro,

515
00:18:24,000 --> 00:18:26,000
supuestamente, cando hemos dado ok,

516
00:18:26,000 --> 00:18:28,000
hemos ejercido a nosa libertad.

517
00:18:28,000 --> 00:18:30,000
Esa é toda a libertad que temos aí.

518
00:18:30,000 --> 00:18:32,000
Punto. Hemos acabado.

519
00:18:32,000 --> 00:18:34,000
Entón, tú podes usar estes servicios ou non.

520
00:18:34,000 --> 00:18:36,000
Pero isto non é unha tecnología

521
00:18:36,000 --> 00:18:38,000
que tenga por que ser así, necesariamente.

522
00:18:38,000 --> 00:18:40,000
Por exemplo, esta tecnología

523
00:18:40,000 --> 00:18:42,000
se podría implementar con información en mi móvil.

524
00:18:42,000 --> 00:18:44,000
A información de localización nunca sale de mi móvil.

525
00:18:44,000 --> 00:18:46,000
A matrícula de mi coche nunca sale de mi móvil.

526
00:18:46,000 --> 00:18:48,000
E mi móvil o teño yo controlado e cifrado

527
00:18:48,000 --> 00:18:50,000
de forma que nadie pode acceder a ello.

528
00:18:50,000 --> 00:18:52,000
E, simplemente, teño inteligencia en el móvil

529
00:18:52,000 --> 00:18:54,000
que me ayude con todas esas cosas.

530
00:18:54,000 --> 00:18:56,000
E, cando quero consultar, por exemplo, datos de tráfico

531
00:18:56,000 --> 00:18:58,000
que son públicos, pois sí, se conecta con la nube

532
00:18:58,000 --> 00:19:00,000
para conseguirlos.

533
00:19:00,000 --> 00:19:02,000
Pero é mi aplicación en mi móvil la que lé mi correo

534
00:19:02,000 --> 00:19:04,000
e eu me fío de que esa aplicación non sale nunca

535
00:19:04,000 --> 00:19:06,000
del móvil porque, además, teño formas de verificar esa aplicación.

536
00:19:06,000 --> 00:19:08,000
Entón, a mi aplicación,

537
00:19:08,000 --> 00:19:10,000
sí, me fío dela e eu non me importa que lé a mi correo.

538
00:19:10,000 --> 00:19:12,000
Agora,

539
00:19:12,000 --> 00:19:14,000
recordar que é a nube.

540
00:19:14,000 --> 00:19:16,000
Hai un dito moi comun en internet

541
00:19:16,000 --> 00:19:17,000
que é

542
00:19:17,000 --> 00:19:19,000
a nube non é máis que o ordenador de outro.

543
00:19:19,000 --> 00:19:21,000
Pensad, por un momento,

544
00:19:21,000 --> 00:19:23,000
as implicacións diso.

545
00:19:23,000 --> 00:19:25,000
O ordenador de outro quere dicir que hai outra persona

546
00:19:25,000 --> 00:19:27,000
que non sou eu, que tiñe control

547
00:19:27,000 --> 00:19:29,000
sobre ese ordenador. E que, se eventualmente

548
00:19:29,000 --> 00:19:31,000
quere, pode mirar allí todo o que quera.

549
00:19:31,000 --> 00:19:33,000
E tú te podes fiar e podes dicir

550
00:19:33,000 --> 00:19:35,000
non, hombre, pero son empresas serias, non van a facer iso.

551
00:19:35,000 --> 00:19:37,000
En este momento é onde debes leerte

552
00:19:37,000 --> 00:19:39,000
os términos de servicio e o que has permitido

553
00:19:39,000 --> 00:19:41,000
que outros facan legalmente.

554
00:19:41,000 --> 00:19:43,000
Podemos suponer que, ilegalmente, además, harán o non harán cosas.

555
00:19:43,000 --> 00:19:45,000
Pero, legalmente, podes leerte

556
00:19:45,000 --> 00:19:47,000
os términos de servicio.

557
00:19:47,000 --> 00:19:49,000
Non digo yo que vayas a dormir esa noche, pero podes

558
00:19:49,000 --> 00:19:51,000
leerlo algún día.

559
00:19:51,000 --> 00:19:53,000
Daros cuenta de que, repito, esta tecnologia

560
00:19:53,000 --> 00:19:55,000
non tiene por que ser así.

561
00:19:55,000 --> 00:19:57,000
Poderíamos tener asistentes

562
00:19:57,000 --> 00:19:59,000
que funcionen directamente no móvil.

563
00:19:59,000 --> 00:20:01,000
E, oito, empezan a verlos.

564
00:20:01,000 --> 00:20:03,000
E, a lo mejor, los podes usar. Non están tan avanzados,

565
00:20:03,000 --> 00:20:05,000
quizás, pero tiñen implicaciones

566
00:20:05,000 --> 00:20:07,000
para a tú vida bastante diferentes.

567
00:20:07,000 --> 00:20:09,000
Pero casi nadie toma decisiones

568
00:20:09,000 --> 00:20:11,000
sobre si usamos esos cacharros

569
00:20:11,000 --> 00:20:13,000
en mi móvil o lo usamos en la red.

570
00:20:13,000 --> 00:20:15,000
De hecho, moi poca gente

571
00:20:15,000 --> 00:20:17,000
sabe o entiende realmente

572
00:20:17,000 --> 00:20:19,000
las implicaciones de usar unha aplicación destes.

573
00:20:19,000 --> 00:20:21,000
Non digo que non lo sepa en alguna parte de atrás

574
00:20:21,000 --> 00:20:23,000
de sú cabeza, pero nunca ha reflexionado

575
00:20:23,000 --> 00:20:25,000
realmente sobre ellos.

576
00:20:25,000 --> 00:20:27,000
Todo o mundo dice aquello de, bueno, así non tengo nada que ocultar,

577
00:20:27,000 --> 00:20:29,000
que máis dá?

578
00:20:29,000 --> 00:20:31,000
Bueno, algún día quizás estés en unha entrevista de trabajo

579
00:20:31,000 --> 00:20:33,000
e te digan, non, tú non te vamos a dar el trabajo,

580
00:20:33,000 --> 00:20:35,000
lo siento, non te van a decir por que, porque seguramente é ilegal,

581
00:20:35,000 --> 00:20:37,000
pero, a lo mejor, resulta que han comprado tus datos,

582
00:20:37,000 --> 00:20:39,000
que en moitos sitios é perfectamente legal,

583
00:20:39,000 --> 00:20:41,000
e en tus datos dice ciertas cosas

584
00:20:41,000 --> 00:20:43,000
que al empleador non le interesan.

585
00:20:43,000 --> 00:20:45,000
E esas cosas poden ser completamente privadas.

586
00:20:45,000 --> 00:20:47,000
E non vou entrar en detalles,

587
00:20:47,000 --> 00:20:49,000
todos podemos, se nos poden ocurrir cosas,

588
00:20:49,000 --> 00:20:51,000
porque todos entendemos que cosas le poden preocupar

589
00:20:51,000 --> 00:20:53,000
a un empleador.

590
00:20:53,000 --> 00:20:55,000
E, de hecho, se miramos en nuestra biografía pasada,

591
00:20:55,000 --> 00:20:57,000
probablemente encontramos al menos

592
00:20:57,000 --> 00:20:59,000
unos cuantos eventos que le podrían preocupar a nuestro empleador,

593
00:20:59,000 --> 00:21:01,000
sea cual sea nuestro empleador.

594
00:21:01,000 --> 00:21:03,000
Bien, é moi posible que esos eventos

595
00:21:03,000 --> 00:21:05,000
dentro de veinte años,

596
00:21:05,000 --> 00:21:07,000
cuando vos vayan a buscar trabajo,

597
00:21:07,000 --> 00:21:09,000
sean completamente públicos para él.

598
00:21:09,000 --> 00:21:11,000
Ojo, non para mi, porque, además, esta información

599
00:21:11,000 --> 00:21:13,000
é completamente asimétrica.

600
00:21:13,000 --> 00:21:15,000
Eu non podo saber que información tiene sobre mi la nube,

601
00:21:15,000 --> 00:21:17,000
pero hai gente que pode comprar esa información.

602
00:21:17,000 --> 00:21:19,000
E pode actuar con ela.

603
00:21:19,000 --> 00:21:21,000
E pode actuar con ela individualmente

604
00:21:21,000 --> 00:21:23,000
ou pode actuar con ela colectivamente.

605
00:21:23,000 --> 00:21:25,000
Non solamente é que a mi personalmente

606
00:21:25,000 --> 00:21:27,000
me vai afectar, pode afectar

607
00:21:27,000 --> 00:21:29,000
a la gente que tiene mi color de pele,

608
00:21:29,000 --> 00:21:31,000
ou pode afectar a la gente que é de mi país,

609
00:21:31,000 --> 00:21:33,000
ou pode afectar a la gente que fala mi idioma,

610
00:21:33,000 --> 00:21:35,000
cosa que, no fondo, obviamente,

611
00:21:35,000 --> 00:21:37,000
me afecta a mi tamén.

612
00:21:37,000 --> 00:21:39,000
Bien, se quereis,

613
00:21:39,000 --> 00:21:41,000
en la versión electrónica das transparencias,

614
00:21:41,000 --> 00:21:43,000
por certo, todas estas cosas son enlaces

615
00:21:43,000 --> 00:21:45,000
pinchables, entón, imagino que

616
00:21:45,000 --> 00:21:47,000
vos las subirán despues, despues se quereis echarle un vistazo.

617
00:21:47,000 --> 00:21:49,000
Este é un artículo moi interesante

618
00:21:49,000 --> 00:21:51,000
que te describe en tres ou cuatro páginas

619
00:21:51,000 --> 00:21:53,000
como funcionan realmente

620
00:21:53,000 --> 00:21:55,000
os asistentes de voz.

621
00:21:55,000 --> 00:21:57,000
Todas estas herramientas

622
00:21:57,000 --> 00:21:59,000
que estábamos vendo.

623
00:21:59,000 --> 00:22:01,000
E que é o que ocorre exactamente aí?

624
00:22:01,000 --> 00:22:03,000
O sonido, pois, cada vez que tú hablas,

625
00:22:03,000 --> 00:22:05,000
o sonido vai a un certo sitio onde se analiza.

626
00:22:05,000 --> 00:22:07,000
O sonido, todo o que está hablando.

627
00:22:07,000 --> 00:22:09,000
Então, imagínate todo o efecto de deixar isto

628
00:22:09,000 --> 00:22:11,000
no salón de tú casa.

629
00:22:11,000 --> 00:22:13,000
E logo tú te podes fiar de que, efectivamente,

630
00:22:13,000 --> 00:22:15,000
solamente vai allí para ser tratado

631
00:22:15,000 --> 00:22:17,000
e virar que órdenes queres e tal,

632
00:22:17,000 --> 00:22:19,000
ou non.

633
00:22:19,000 --> 00:22:21,000
E tamén podes recordar que hai problemas informáticos

634
00:22:21,000 --> 00:22:23,000
de seguridade que teñen todas as empresas,

635
00:22:23,000 --> 00:22:25,000
e que hai gente mal intencionada,

636
00:22:25,000 --> 00:22:27,000
e que hai moitas outras cosas.

637
00:22:27,000 --> 00:22:29,000
E agora, pensa, quanta gente

638
00:22:29,000 --> 00:22:31,000
deixa en sú casa un micrófono puesto

639
00:22:31,000 --> 00:22:33,000
dicindo, non, non se preocupeis

640
00:22:33,000 --> 00:22:35,000
que non está enxufado,

641
00:22:35,000 --> 00:22:37,000
nunca lo vou encender.

642
00:22:37,000 --> 00:22:39,000
Imagínate que vais á casa de uns amigos

643
00:22:39,000 --> 00:22:41,000
e un micrófono allí, veis un micrófono entero

644
00:22:41,000 --> 00:22:43,000
e tal, e unha luz que pone emitindo,

645
00:22:43,000 --> 00:22:45,000
pero o amigo te dice, non, non te preocupes,

646
00:22:45,000 --> 00:22:47,000
pero solamente, e logo

647
00:22:47,000 --> 00:22:49,000
lo borro todo, non te preocupes.

648
00:22:49,000 --> 00:22:51,000
Sin embargo, estamos facendo estas

649
00:22:51,000 --> 00:22:53,000
cosas de forma rutinaria.

650
00:22:53,000 --> 00:22:55,000
E repito, o problema non é esa

651
00:22:55,000 --> 00:22:57,000
cosa, porque é moi útil.

652
00:22:57,000 --> 00:22:59,000
Decirle á unha máquina, oi, encéndeme as luces,

653
00:22:59,000 --> 00:23:01,000
ou dicirle á unha máquina que tempo face, é moi útil.

654
00:23:01,000 --> 00:23:03,000
A cuestión é como se face iso.

655
00:23:03,000 --> 00:23:05,000
Que control tenemos nosa sobre iso.

656
00:23:05,000 --> 00:23:07,000
Bueno, algún

657
00:23:07,000 --> 00:23:09,000
exemplo máis. O exemplo das comunicacións

658
00:23:09,000 --> 00:23:11,000
o entendemos todos os de nosa generación

659
00:23:11,000 --> 00:23:13,000
porque o hemos vivido. A generación nova vai costando

660
00:23:13,000 --> 00:23:15,000
moito máis.

661
00:23:15,000 --> 00:23:17,000
As comunicacións poden se implementar de moitas formas distintas.

662
00:23:17,000 --> 00:23:19,000
Isto é casi a primeira clase

663
00:23:19,000 --> 00:23:21,000
de comunicacións que

664
00:23:21,000 --> 00:23:23,000
a veces teño eu con mis alunos.

665
00:23:23,000 --> 00:23:25,000
Cando tenemos un servicio de comunicación,

666
00:23:25,000 --> 00:23:27,000
por exemplo, se queres comunicar unha persona con outra,

667
00:23:27,000 --> 00:23:29,000
entón podes implementar como un servicio centralizado.

668
00:23:29,000 --> 00:23:31,000
Todo o mundo fala con un servidor

669
00:23:31,000 --> 00:23:33,000
que teñe control a alguien, unha empresa,

670
00:23:33,000 --> 00:23:35,000
quen sea, e, a sú vez,

671
00:23:35,000 --> 00:23:37,000
el se lo transmite ás demas personas.

672
00:23:37,000 --> 00:23:39,000
É o exemplo de WhatsApp, de Telegram,

673
00:23:39,000 --> 00:23:41,000
de Instagram, de Facebook,

674
00:23:41,000 --> 00:23:43,000
de casi todas as redes sociales que estamos usando hoxe.

675
00:23:43,000 --> 00:23:45,000
Pero o podemos implementar

676
00:23:45,000 --> 00:23:47,000
de moitas otras maneras. Por exemplo,

677
00:23:47,000 --> 00:23:49,000
o podemos implementar como un servicio federado.

678
00:23:49,000 --> 00:23:51,000
O correo electrónico é un servicio federado.

679
00:23:51,000 --> 00:23:53,000
Entón é rápido de entender, no correo electrónico

680
00:23:53,000 --> 00:23:55,000
tú no le tenes que preguntar á gente,

681
00:23:55,000 --> 00:23:57,000
oi, tú en que empresa estás en redes sociales?

682
00:23:57,000 --> 00:23:59,000
No, tú le dices cual é a tú dirección de correo electrónico.

683
00:23:59,000 --> 00:24:01,000
E me dá igual en que empresa tenga

684
00:24:01,000 --> 00:24:03,000
o seu servicio de correo electrónico.

685
00:24:03,000 --> 00:24:05,000
Porque eu me podo conectar con ele,

686
00:24:05,000 --> 00:24:07,000
eu podo mandar un mensaje con ela

687
00:24:07,000 --> 00:24:09,000
e va a recibir o meu mensaje.

688
00:24:09,000 --> 00:24:11,000
E se eu estou en Gmail porque me conviene

689
00:24:11,000 --> 00:24:13,000
e a outra persona está en o correo de Microsoft

690
00:24:13,000 --> 00:24:15,000
ou en o correo que ha montado en sú casa personalmente

691
00:24:15,000 --> 00:24:17,000
porque le interesa, vai a interaccionar perfectamente,

692
00:24:17,000 --> 00:24:19,000
eu le voi poder enviar correos, me los devuelve.

693
00:24:19,000 --> 00:24:21,000
Sin embargo, se tú queres hablar con unha persona de Facebook

694
00:24:21,000 --> 00:24:23,000
ou tenes conta de Facebook

695
00:24:23,000 --> 00:24:25,000
ou non podes falar con ela, punto.

696
00:24:25,000 --> 00:24:27,000
E además, Facebook, neste caso, como ten un servicio centralizado

697
00:24:27,000 --> 00:24:29,000
non ten ningún interés en que outras redes se conecten con elles.

698
00:24:29,000 --> 00:24:31,000
O que queres é que tú seas cliente de elles.

699
00:24:31,000 --> 00:24:33,000
Por moitos motivos.

700
00:24:33,000 --> 00:24:35,000
E por último,

701
00:24:35,000 --> 00:24:37,000
tenemos os servicios extremo a extremo,

702
00:24:37,000 --> 00:24:39,000
onde nisiquera hai proveedores.

703
00:24:39,000 --> 00:24:41,000
Son os servicios que se chaman peer-to-peer en inglés

704
00:24:41,000 --> 00:24:43,000
e, por exemplo, hoxe en o navegador

705
00:24:43,000 --> 00:24:45,000
tenemos un protocolo que se chama WebRTC

706
00:24:45,000 --> 00:24:47,000
que permite, en cierto sentido, hacer eso.

707
00:24:47,000 --> 00:24:49,000
A tecnologia, digamos, está allá.

708
00:24:49,000 --> 00:24:51,000
E podes ver aplicaciones que permiten hacer eso.

709
00:24:51,000 --> 00:24:53,000
Por ejemplo, cando tú faces videoconferencia,

710
00:24:53,000 --> 00:24:55,000
tú podes tamén elegir servicios de cualquera de estes tipos.

711
00:24:55,000 --> 00:24:57,000
Por ejemplo, Jitsi,

712
00:24:57,000 --> 00:24:59,000
non é exactamente peer-to-peer,

713
00:24:59,000 --> 00:25:01,000
pero é o que máis se le parece dentro do que tenemos ahora.

714
00:25:01,000 --> 00:25:03,000
Por exemplo, outros servicios,

715
00:25:03,000 --> 00:25:05,000
casi cualquera de os demais que estes usando,

716
00:25:05,000 --> 00:25:07,000
son del primer tipo, centralizados.

717
00:25:07,000 --> 00:25:09,000
E, de hecho, lo sabes, para poderme conectar

718
00:25:09,000 --> 00:25:11,000
con unha videoconferencia que va por Google Meet,

719
00:25:11,000 --> 00:25:13,000
teño que conectarme aos servidores de Google Meet.

720
00:25:13,000 --> 00:25:15,000
Non hai outra forma de facelo.

721
00:25:15,000 --> 00:25:17,000
Claro, si lo pensáis desde este punto de vista,

722
00:25:17,000 --> 00:25:19,000
hoy día podríamos desplegar,

723
00:25:19,000 --> 00:25:21,000
e estamos desplegando, redes de comunicación

724
00:25:21,000 --> 00:25:23,000
de cualquera das tres maneras.

725
00:25:23,000 --> 00:25:25,000
Pero cada unha delas teña implicaciónes

726
00:25:25,000 --> 00:25:27,000
moi, moi diferentes.

727
00:25:27,000 --> 00:25:29,000
Por exemplo, ¿cuál de ellas se pode controlar mellor?

728
00:25:29,000 --> 00:25:31,000
¿En cuál podo decidir mellor

729
00:25:31,000 --> 00:25:33,000
qué pasa por esa red e que non pasa por esa red?

730
00:25:33,000 --> 00:25:35,000
¿En cuál se pode innovar mellor?

731
00:25:35,000 --> 00:25:37,000
¿En cuál pode venir cualquera e dizer

732
00:25:37,000 --> 00:25:39,000
ah, pois voi facer unha cousa nova sobre esta red

733
00:25:39,000 --> 00:25:41,000
que antes non estaba hecha?

734
00:25:41,000 --> 00:25:43,000
¿Cuál se pode adaptar mellor ás mis necesidades?

735
00:25:43,000 --> 00:25:45,000
Imaginar, por exemplo, que yo soy unha persona

736
00:25:45,000 --> 00:25:47,000
que tiñe deficiencias visuales.

737
00:25:47,000 --> 00:25:49,000
A lo mejor non me gusta a interfaz por defecto

738
00:25:49,000 --> 00:25:51,000
que me dan en unha programa de videoconferencia,

739
00:25:51,000 --> 00:25:53,000
por ejemplo, porque me cuesta encontrar non sé qué.

740
00:25:53,000 --> 00:25:55,000
¿En cuál de ellas lo puedo

741
00:25:55,000 --> 00:25:57,000
cambiar máis facilmente ou menos facilmente?

742
00:25:57,000 --> 00:25:59,000
Este é o tipo de preguntas

743
00:25:59,000 --> 00:26:01,000
que se poden, básicamente,

744
00:26:01,000 --> 00:26:03,000
analizar incluso sen saber moito de tecnología.

745
00:26:03,000 --> 00:26:05,000
En general, veremos que

746
00:26:05,000 --> 00:26:07,000
dos tres modelos anteriores,

747
00:26:07,000 --> 00:26:09,000
el extremo a extremo, el peer-to-peer,

748
00:26:09,000 --> 00:26:11,000
é o que máis nos aúda normalmente

749
00:26:11,000 --> 00:26:13,000
con cualquera destas preguntas e con outras muchas

750
00:26:13,000 --> 00:26:15,000
que queramos facer.

751
00:26:15,000 --> 00:26:17,000
O federado é un punto intermedio e

752
00:26:17,000 --> 00:26:19,000
hemos visto con el correo electrónico que funciona ben

753
00:26:19,000 --> 00:26:21,000
e o centralizado é el que

754
00:26:21,000 --> 00:26:23,000
normalmente menos nos conviene

755
00:26:23,000 --> 00:26:25,000
por moitos motivos.

756
00:26:25,000 --> 00:26:27,000
Sin embargo, pensando ahora

757
00:26:27,000 --> 00:26:29,000
que redes sociales tenemos, que redes sociales usamos,

758
00:26:29,000 --> 00:26:31,000
como son, e se algunha vez

759
00:26:31,000 --> 00:26:33,000
hemos tenido en cuenta á hora de elegirlas

760
00:26:33,000 --> 00:26:35,000
como nos estaban tratando

761
00:26:35,000 --> 00:26:37,000
desde estes puntos de vista.

762
00:26:37,000 --> 00:26:39,000
E recordar unha vez máis, as redes sociales esas

763
00:26:39,000 --> 00:26:41,000
han tenido éxito porque son as que hemos usado.

764
00:26:41,000 --> 00:26:43,000
Si socialmente hubiéramos decidido usar otras,

765
00:26:43,000 --> 00:26:45,000
hubiéramos tenido regulación que dijera,

766
00:26:45,000 --> 00:26:47,000
por exemplo, algo tan simple como

767
00:26:47,000 --> 00:26:49,000
cualquier red social que tenga máis de tal número de usuarios

768
00:26:49,000 --> 00:26:51,000
tiñe que interoperar con as demas.

769
00:26:51,000 --> 00:26:53,000
Tan fácil como é.

770
00:26:53,000 --> 00:26:55,000
Entón, yo me conecto a Facebook porque me gusta a Facebook,

771
00:26:55,000 --> 00:26:57,000
pero desde aí puedo mandar mensajes a Whatsapp porque,

772
00:26:57,000 --> 00:26:59,000
bueno, en este caso é a mesma empresa, incluso, nisiquera importa.

773
00:26:59,000 --> 00:27:01,000
Por certo,

774
00:27:01,000 --> 00:27:03,000
já sabéis que destas cuatro que hai ahí, tres son da mesma empresa.

775
00:27:03,000 --> 00:27:05,000
E a cuarta casi non se sabe

776
00:27:05,000 --> 00:27:07,000
de que empresa é, que é todavía máis preocupante.

777
00:27:07,000 --> 00:27:09,000
Pero, en cualquier caso,

778
00:27:09,000 --> 00:27:11,000
a lo que iba é, si tú quieres

779
00:27:11,000 --> 00:27:13,000
utilizar cualquiera destas redes sociales,

780
00:27:13,000 --> 00:27:15,000
pues tiñes que estar trabajando con ellos.

781
00:27:15,000 --> 00:27:17,000
Sería fácil decir, no, yo trabajo con cualquiera de ellas,

782
00:27:17,000 --> 00:27:19,000
porque me dá confianza e, incluso, me monto a mía propia,

783
00:27:19,000 --> 00:27:21,000
pero luego interopero con cualquiera das outras.

784
00:27:21,000 --> 00:27:23,000
Ya bien, estamos mandando mensajes, señores.

785
00:27:23,000 --> 00:27:25,000
Tampouco está unha cosa tan, non sé,

786
00:27:25,000 --> 00:27:27,000
de lanzar coetes.

787
00:27:27,000 --> 00:27:29,000
Outro ejemplo, a ola virtual.

788
00:27:29,000 --> 00:27:31,000
Muy interesante en un entorno de educación.

789
00:27:31,000 --> 00:27:33,000
Tenemos un producto de un solo proveedor,

790
00:27:33,000 --> 00:27:35,000
gestionado globalmente para todo o mundo,

791
00:27:35,000 --> 00:27:37,000
con sus propias reglas,

792
00:27:37,000 --> 00:27:39,000
o tenemos producto

793
00:27:39,000 --> 00:27:41,000
que tiene muchos proveedores,

794
00:27:41,000 --> 00:27:43,000
muchas empresas que dan servicio sobre él,

795
00:27:43,000 --> 00:27:45,000
gestionado localmente,

796
00:27:45,000 --> 00:27:47,000
con nostras propias reglas, porque o gestionamos

797
00:27:47,000 --> 00:27:49,000
dentro do nosso domínio.

798
00:27:49,000 --> 00:27:51,000
Que ola virtual nos parece máis interesante?

799
00:27:51,000 --> 00:27:53,000
Os lo deixo como ejercicio.

800
00:27:53,000 --> 00:27:55,000
Pero daros cuenta

801
00:27:55,000 --> 00:27:57,000
de que, en el fondo, este é o tipo de decisiones

802
00:27:57,000 --> 00:27:59,000
que estamos tomando ahora con a educación.

803
00:27:59,000 --> 00:28:01,000
E, además, las estamos tomando en un momento

804
00:28:01,000 --> 00:28:03,000
donde estamos entrenando a generaciones

805
00:28:03,000 --> 00:28:05,000
de profesores e de alumnos a utilizar

806
00:28:05,000 --> 00:28:07,000
ciertos productos de ola virtual.

807
00:28:07,000 --> 00:28:09,000
Y alijamos el que elijamos,

808
00:28:09,000 --> 00:28:11,000
sabemos que va a ser muy difícil cambiar del.

809
00:28:11,000 --> 00:28:13,000
Porque vamos a tener a, literalmente, decenas,

810
00:28:13,000 --> 00:28:15,000
centenas de miles de personas acostumbradas a usarlo,

811
00:28:15,000 --> 00:28:17,000
habiendo preparado materiales

812
00:28:17,000 --> 00:28:19,000
para ellos, habiendo tenido

813
00:28:19,000 --> 00:28:21,000
entrenamiento sobre él.

814
00:28:21,000 --> 00:28:23,000
Una vez que elijamos,

815
00:28:23,000 --> 00:28:25,000
dentro de unos años, isto ya non va a ser

816
00:28:25,000 --> 00:28:27,000
unha decisión posible. Va a ser lo que haiamos elegido ahora.

817
00:28:27,000 --> 00:28:29,000
Bueno, pois ahí,

818
00:28:29,000 --> 00:28:31,000
cada uno está eligiendo ahora.

819
00:28:31,000 --> 00:28:33,000
E, políticamente, hai gente que está tomando

820
00:28:33,000 --> 00:28:35,000
decisiones y, técnicamente, hay técnicos

821
00:28:35,000 --> 00:28:37,000
que están aconsejando decisiones, ojo.

822
00:28:37,000 --> 00:28:39,000
Y, como profesores, al final, todos los que estamos

823
00:28:39,000 --> 00:28:41,000
implicados en procesos educativos, porque en la universidad

824
00:28:41,000 --> 00:28:43,000
tamén usamos ola virtual,

825
00:28:43,000 --> 00:28:45,000
pois estamos siendo afectados,

826
00:28:45,000 --> 00:28:47,000
pero tamén siendo partícipes

827
00:28:47,000 --> 00:28:49,000
deste tipo de decisiones.

828
00:28:49,000 --> 00:28:51,000
Y, se aplicáis un poco el criterio anterior, recordad,

829
00:28:51,000 --> 00:28:53,000
unha vez máis, que todos estos productos

830
00:28:53,000 --> 00:28:55,000
los desplegamos como queramos.

831
00:28:55,000 --> 00:28:57,000
Pero, cando los analizamos sólo funcionalmente,

832
00:28:57,000 --> 00:28:59,000
nos podemos encontrar

833
00:28:59,000 --> 00:29:01,000
en callejones sin salida,

834
00:29:01,000 --> 00:29:03,000
porque, después, ya non vamos a poder

835
00:29:03,000 --> 00:29:05,000
encontrar un camino á forra de forma fácil.

836
00:29:07,000 --> 00:29:09,000
Volvamos ás tres preguntas de antes.

837
00:29:09,000 --> 00:29:11,000
En un producto de ola virtual

838
00:29:11,000 --> 00:29:13,000
deste estilo, ¿cuál podemos controlar

839
00:29:13,000 --> 00:29:15,000
mellor? ¿En cuál podemos

840
00:29:15,000 --> 00:29:17,000
influir como sociedade? Si yo quero que mi

841
00:29:17,000 --> 00:29:19,000
campus virtual haga as cousas de unha

842
00:29:19,000 --> 00:29:21,000
manera ou de outra, ¿cuál se pode innovar

843
00:29:21,000 --> 00:29:23,000
mellor? Si tenemos novas innovaciones, novos

844
00:29:23,000 --> 00:29:25,000
mecanismos educativos que queremos poner en marcha,

845
00:29:25,000 --> 00:29:27,000
¿en cuál lo vamos a poder hacer?

846
00:29:27,000 --> 00:29:29,000
¿Y en cuál vamos a poder adaptar mellor?

847
00:29:29,000 --> 00:29:31,000
Este fin de semana hemos tenido unhas jornadas relacionadas

848
00:29:31,000 --> 00:29:33,000
con software libre, es libre,

849
00:29:33,000 --> 00:29:35,000
e había unha presentación de unhos compañeros

850
00:29:35,000 --> 00:29:37,000
de Euskadi onde

851
00:29:37,000 --> 00:29:39,000
hablaban del campus virtual e os problemas

852
00:29:39,000 --> 00:29:41,000
que tiñan ellos porque a euskera non é unha lengua

853
00:29:41,000 --> 00:29:43,000
mayoritaria, como lo é o español.

854
00:29:43,000 --> 00:29:45,000
E, como moitos dos productos de campus virtual

855
00:29:45,000 --> 00:29:47,000
que estaban utilizándose, resulta que

856
00:29:47,000 --> 00:29:49,000
en gran parte de ellos non estaban localizados

857
00:29:49,000 --> 00:29:51,000
á seu idioma, e como iso les causaba

858
00:29:51,000 --> 00:29:53,000
problemas, etcétera, etcétera.

859
00:29:53,000 --> 00:29:55,000
E problemas moi difíciles de arreglar.

860
00:29:55,000 --> 00:29:57,000
Nosotros, en español, trabajamos con un idioma

861
00:29:57,000 --> 00:29:59,000
mayoritario, pero incluso a nosotros

862
00:29:59,000 --> 00:30:01,000
nos é moi complicado controlar como traducen

863
00:30:01,000 --> 00:30:03,000
as cousas á noso idioma.

864
00:30:03,000 --> 00:30:05,000
E a nosa generación está aprendiendo

865
00:30:05,000 --> 00:30:07,000
o noso idioma con herramientas

866
00:30:07,000 --> 00:30:09,000
traducidas, por dizer unha forma suave,

867
00:30:09,000 --> 00:30:11,000
non sempre da mellor forma.

868
00:30:11,000 --> 00:30:13,000
E tenemos moitas palabras

869
00:30:13,000 --> 00:30:15,000
que están cambiando no idioma

870
00:30:15,000 --> 00:30:17,000
e están empezando a ser menos exactas porque a

871
00:30:17,000 --> 00:30:19,000
xente as está usando así desde sempre.

872
00:30:19,000 --> 00:30:21,000
¿Cuál é o nosso poder como sociedade para

873
00:30:21,000 --> 00:30:23,000
cambiar iso? Prácticamente cero.

874
00:30:23,000 --> 00:30:25,000
Se unha empresa decide traducir tal

875
00:30:25,000 --> 00:30:27,000
palabra de tal maneira ou tal expresión de tal

876
00:30:27,000 --> 00:30:29,000
maneira ou tal outra cousa, hai xente que

877
00:30:29,000 --> 00:30:31,000
pensa que todos vamos acabar hablando español

878
00:30:31,000 --> 00:30:33,000
con o acento californiano.

879
00:30:33,000 --> 00:30:35,000
Porque é o que é máis fácil para moitas empresas

880
00:30:35,000 --> 00:30:37,000
poner cando ponen a hablar el ordenador, pues le ponen

881
00:30:37,000 --> 00:30:39,000
con ese acento. E logo, sí,

882
00:30:39,000 --> 00:30:41,000
en algún momento se acuerdan de que hai un mercado en España

883
00:30:41,000 --> 00:30:43,000
e te ponen voces españolas e non sé que

884
00:30:43,000 --> 00:30:45,000
e non sé cuantos. Quizás

885
00:30:45,000 --> 00:30:47,000
en algún momento deixen de hacerlo.

886
00:30:47,000 --> 00:30:49,000
Porque quizás non sea rentable.

887
00:30:49,000 --> 00:30:51,000
Iso non quere dizer nada.

888
00:30:51,000 --> 00:30:53,000
O acento californiano probablemente é estupendo.

889
00:30:53,000 --> 00:30:55,000
Pero é o que queremos.

890
00:30:55,000 --> 00:30:57,000
Podemos

891
00:30:57,000 --> 00:30:59,000
controlarlo.

892
00:31:01,000 --> 00:31:03,000
O software libre é outro caminho

893
00:31:03,000 --> 00:31:05,000
hacia todas estas cousas.

894
00:31:05,000 --> 00:31:07,000
O software libre é fruto de que

895
00:31:07,000 --> 00:31:09,000
houve xente que hace moitos anos

896
00:31:09,000 --> 00:31:11,000
se planteou estas mesmas

897
00:31:11,000 --> 00:31:13,000
preguntas que antes. Por que estamos

898
00:31:13,000 --> 00:31:15,000
aceptando estas limitaciones? Recordar a limitación

899
00:31:15,000 --> 00:31:17,000
de poder copiar os programas, de poder

900
00:31:17,000 --> 00:31:19,000
entenderlos, etcétera, etcétera.

901
00:31:19,000 --> 00:31:21,000
Xente que se lo planteou, por decir

902
00:31:21,000 --> 00:31:23,000
de unha maneira en xerio, non como charla de café,

903
00:31:23,000 --> 00:31:25,000
de baia, non sé que, ou como unha presentación como a que

904
00:31:25,000 --> 00:31:27,000
estou dicendo yo aquí. Se lo planteou

905
00:31:27,000 --> 00:31:29,000
como con todas as consecuencias.

906
00:31:29,000 --> 00:31:31,000
Queremos isto, e se non lo queremos, que podemos hacer para

907
00:31:31,000 --> 00:31:33,000
cambiarlo? E esta xente

908
00:31:33,000 --> 00:31:35,000
cambiou o mundo. E todavía non somos

909
00:31:35,000 --> 00:31:37,000
conscientes, nisiquera no campo técnico,

910
00:31:37,000 --> 00:31:39,000
pero menos fuera dele, de hasta que punto

911
00:31:39,000 --> 00:31:41,000
cambiaron o mundo. Isto fueron

912
00:31:41,000 --> 00:31:43,000
grupos de xente, sobre todo en Estados Unidos

913
00:31:43,000 --> 00:31:45,000
e en algunas partes de Europa, que a principios

914
00:31:45,000 --> 00:31:47,000
dos anos 80 empezaron a pensar

915
00:31:47,000 --> 00:31:49,000
sobre estas cousas.

916
00:31:49,000 --> 00:31:51,000
Construyeron o que hoxe

917
00:31:51,000 --> 00:31:53,000
conocemos como software libre.

918
00:31:53,000 --> 00:31:55,000
A filosofía, de hecho, do software libre,

919
00:31:55,000 --> 00:31:57,000
é justamente reflexionar sobre isto

920
00:31:57,000 --> 00:31:59,000
e reflexionar que é o que podemos facer para

921
00:31:59,000 --> 00:32:01,000
cambiarlo. E era xente técnico.

922
00:32:01,000 --> 00:32:03,000
Entón, unha das cousas que le ocorreu foi facer software que tenga

923
00:32:03,000 --> 00:32:05,000
outras reglas. E tamén era xente

924
00:32:05,000 --> 00:32:07,000
que entendía a importancia da parte jurídica

925
00:32:07,000 --> 00:32:09,000
e diseñaron licencias, onde

926
00:32:09,000 --> 00:32:11,000
en lugar de dicirnos lo que non podemos facer,

927
00:32:11,000 --> 00:32:13,000
nos dicen lo que podemos facer.

928
00:32:13,000 --> 00:32:15,000
E o software libre nos permite

929
00:32:15,000 --> 00:32:17,000
justamente o que veíamos antes, que non podemos facer

930
00:32:17,000 --> 00:32:19,000
mucho software. Podemos usarlo

931
00:32:19,000 --> 00:32:21,000
como queramos, non hai ninguna limitación de uso.

932
00:32:21,000 --> 00:32:23,000
Podemos redistribuirlo, xa, podemos copiarlo

933
00:32:23,000 --> 00:32:25,000
a quen queramos, que é algo bastante natural, pero que

934
00:32:25,000 --> 00:32:27,000
moita xente, cando falamos de software, considera completamente

935
00:32:27,000 --> 00:32:29,000
extraño.

936
00:32:29,000 --> 00:32:31,000
Podemos modificarlo, porque sempre nos dan

937
00:32:31,000 --> 00:32:33,000
o código fuente, os seus planos, por así

938
00:32:33,000 --> 00:32:35,000
dicirlo, e podemos redistribuir

939
00:32:35,000 --> 00:32:37,000
as modificaciones.

940
00:32:37,000 --> 00:32:39,000
Esas cuatro cousas hacen que o software funcione

941
00:32:39,000 --> 00:32:41,000
de forma radicalmente distinta.

942
00:32:41,000 --> 00:32:43,000
Eu podo deixarle un pendrive

943
00:32:43,000 --> 00:32:45,000
con todo o software que estou usando no aula,

944
00:32:45,000 --> 00:32:47,000
un alumno, e non hai nada ilegal nelo, ao contrario,

945
00:32:47,000 --> 00:32:49,000
os autores queren que o faca así.

946
00:32:49,000 --> 00:32:51,000
Daros conta que esta xente non solamente

947
00:32:51,000 --> 00:32:53,000
diseñou estas libertades, dicendo

948
00:32:53,000 --> 00:32:55,000
bueno, agora vamos a tener licencias que o permitan hacer,

949
00:32:55,000 --> 00:32:57,000
sino que empezou a facer software. E isto é un

950
00:32:57,000 --> 00:32:59,000
proceso, xa, como dixía, de hace máis de 40 años.

951
00:32:59,000 --> 00:33:01,000
Todos estes 40 años xa estado facendo software

952
00:33:01,000 --> 00:33:03,000
deste estilo. Moito dele o tenís

953
00:33:03,000 --> 00:33:05,000
en Macs, por exemplo.

954
00:33:05,000 --> 00:33:07,000
Pero hai outro moito software que tamén é así.

955
00:33:07,000 --> 00:33:09,000
De hecho, hai tanto software

956
00:33:09,000 --> 00:33:11,000
que as consecuencias

957
00:33:11,000 --> 00:33:13,000
hoxe dia son enormes, tanto

958
00:33:13,000 --> 00:33:15,000
en o mundo tecnológico como fora

959
00:33:15,000 --> 00:33:17,000
do mundo tecnológico. Por exemplo,

960
00:33:17,000 --> 00:33:19,000
cualquera pode tener acceso ao conhecimento,

961
00:33:19,000 --> 00:33:21,000
recordar que o software en sí mesmo é conhecimento,

962
00:33:21,000 --> 00:33:23,000
entón cualquera pode entender como se ha hecho

963
00:33:23,000 --> 00:33:25,000
e pode entender como se han resolto os problemas que habido

964
00:33:25,000 --> 00:33:27,000
para facer un programa de cualquier tipo.

965
00:33:27,000 --> 00:33:29,000
Cualquera o pode adaptar, o que dicíamos

966
00:33:29,000 --> 00:33:31,000
antes de, por exemplo, traducir as cosas ao español

967
00:33:31,000 --> 00:33:33,000
que nos guste, non é ningún problema,

968
00:33:33,000 --> 00:33:35,000
porque tú tens o código e o podes cambiar

969
00:33:35,000 --> 00:33:37,000
tranquilamente.

970
00:33:37,000 --> 00:33:39,000
O podes inspeccionar, que é básico para entender de verdade

971
00:33:39,000 --> 00:33:41,000
que faz o software, se está quedando con mis datos ou non.

972
00:33:41,000 --> 00:33:43,000
Por ejemplo, o podes ver directamente mirándolo

973
00:33:43,000 --> 00:33:45,000
e, se tú non entendes como mirarlo,

974
00:33:45,000 --> 00:33:47,000
podes contratar a alguén que se entienda,

975
00:33:47,000 --> 00:33:49,000
e, de hecho, hai todo un negocio de empresas especializadas

976
00:33:49,000 --> 00:33:51,000
en inspeccionar software libre, que é moi interesante

977
00:33:51,000 --> 00:33:53,000
cando eu me quero asegurar de que o software

978
00:33:53,000 --> 00:33:55,000
realmente faz o que eu creo que devería fazer.

979
00:33:55,000 --> 00:33:57,000
Cualquera pode tener acceso

980
00:33:57,000 --> 00:33:59,000
a estas herramientas, daros cuenta

981
00:33:59,000 --> 00:34:01,000
da capacidade posibilitadora que hai tenido isto para

982
00:34:01,000 --> 00:34:03,000
personas en países de desarrollo ou para

983
00:34:03,000 --> 00:34:05,000
personas con poucos recursos.

984
00:34:05,000 --> 00:34:07,000
Donde, de repente, non necesitan comprar o software,

985
00:34:07,000 --> 00:34:09,000
sino que poden acceder a ele directamente.

986
00:34:09,000 --> 00:34:11,000
Porque o software é posibilitador.

987
00:34:11,000 --> 00:34:13,000
Se eu quero aprender hoxe moitas cosas,

988
00:34:13,000 --> 00:34:15,000
preciso de software para isto.

989
00:34:15,000 --> 00:34:17,000
É imposible, por exemplo, aprender diseño en internet

990
00:34:17,000 --> 00:34:19,000
se non tens herramientas.

991
00:34:19,000 --> 00:34:21,000
Ou diseño CAD, ou elige casi o que queres.

992
00:34:21,000 --> 00:34:23,000
Casi, cada vez máis,

993
00:34:23,000 --> 00:34:25,000
precisamos de software para isto.

994
00:34:25,000 --> 00:34:27,000
O software libre permite que cualquera,

995
00:34:27,000 --> 00:34:29,000
en cualquier parte do mundo, con cualquier nivel de riqueza,

996
00:34:29,000 --> 00:34:31,000
poda acceder a ele, ou prácticamente con qualquer nivel de riqueza.

997
00:34:31,000 --> 00:34:33,000
E, por suposto, cualquera pode colaborar.

998
00:34:33,000 --> 00:34:35,000
E se poden criar comunidades de inovación

999
00:34:35,000 --> 00:34:37,000
ao redor dele. Ojo, incluso, sem conhecimentos técnicos,

1000
00:34:37,000 --> 00:34:39,000
hai gente que colabora de moitas maneiras.

1001
00:34:39,000 --> 00:34:41,000
Recordar o tema que comentaba antes das traducciones.

1002
00:34:41,000 --> 00:34:43,000
Hai gente que o que é experto é en español,

1003
00:34:43,000 --> 00:34:45,000
en o idioma español,

1004
00:34:45,000 --> 00:34:47,000
e pode facer bonas traducciones se quer.

1005
00:34:47,000 --> 00:34:49,000
Hai gente que o que é experto é en inovación educativa.

1006
00:34:49,000 --> 00:34:51,000
E o que podes trabajar con técnicos

1007
00:34:51,000 --> 00:34:53,000
que saben implementarlo, é facer modificaciones

1008
00:34:53,000 --> 00:34:55,000
aos programas para que certas técnicas

1009
00:34:55,000 --> 00:34:57,000
de inovación educativa se podan utilizar.

1010
00:34:57,000 --> 00:34:59,000
E, cando dizia antes que a realidade cambiou,

1011
00:34:59,000 --> 00:35:01,000
dizia que moitas veces non nos damos cuenta

1012
00:35:01,000 --> 00:35:03,000
de hasta que punto a realidade cambiou.

1013
00:35:03,000 --> 00:35:05,000
Isos son capturas de pantalla de Microsoft, IBM e Google.

1014
00:35:05,000 --> 00:35:07,000
Que tienen grupos especificamente

1015
00:35:07,000 --> 00:35:09,000
dedicados ao software libre.

1016
00:35:09,000 --> 00:35:11,000
As tres empresas producen gran cantidad de software libre

1017
00:35:11,000 --> 00:35:13,000
e as tres empresas o usan muchísimo.

1018
00:35:13,000 --> 00:35:15,000
Hasta o punto de que tienen oficinas internas

1019
00:35:15,000 --> 00:35:17,000
especificamente para coordinar

1020
00:35:17,000 --> 00:35:19,000
como usan e como difundan o software libre.

1021
00:35:19,000 --> 00:35:21,000
Prácticamente todas as empresas

1022
00:35:21,000 --> 00:35:23,000
grandes do mundo da informática

1023
00:35:23,000 --> 00:35:25,000
hoxe dia tiñen grupos deste estilo.

1024
00:35:25,000 --> 00:35:27,000
O software libre, hoxe,

1025
00:35:27,000 --> 00:35:29,000
é a verdadeira infraestructura

1026
00:35:29,000 --> 00:35:31,000
da sociedade da información.

1027
00:35:31,000 --> 00:35:33,000
É o que faz que funcione a internet.

1028
00:35:33,000 --> 00:35:35,000
É o que faz que funcione a nube.

1029
00:35:35,000 --> 00:35:37,000
É o que faz que funcionen os móviles.

1030
00:35:37,000 --> 00:35:39,000
Incluso cando no teu móvil tens software

1031
00:35:39,000 --> 00:35:41,000
que a ti chegou como privativo, por exemplo,

1032
00:35:41,000 --> 00:35:43,000
en un iPhone prácticamente todo é software privativo,

1033
00:35:43,000 --> 00:35:45,000
ese software está construído en unha gran parte

1034
00:35:45,000 --> 00:35:47,000
con software libre, que debido a sú licencia

1035
00:35:47,000 --> 00:35:49,000
a ti te pode chegar como privativo,

1036
00:35:49,000 --> 00:35:51,000
pero en gran parte software libre.

1037
00:35:51,000 --> 00:35:53,000
Se tens un Android, máis parte todavía.

1038
00:35:53,000 --> 00:35:55,000
Digamos que, hoxe dia,

1039
00:35:55,000 --> 00:35:57,000
as empresas están usando software libre

1040
00:35:57,000 --> 00:35:59,000
en todos os niveis que poden,

1041
00:35:59,000 --> 00:36:01,000
porque tiñen moitas ventajas prácticas,

1042
00:36:01,000 --> 00:36:03,000
que podamos considerar éticas, personales, etc.

1043
00:36:03,000 --> 00:36:05,000
Tiñen moitas ventajas prácticas.

1044
00:36:05,000 --> 00:36:07,000
Por certo, hoxe non toca hablar disto,

1045
00:36:07,000 --> 00:36:09,000
pero por que as administracións públicas

1046
00:36:09,000 --> 00:36:11,000
non se están aprovechando este mesmo nivel?

1047
00:36:11,000 --> 00:36:13,000
Parece que as administracións públicas

1048
00:36:13,000 --> 00:36:15,000
todavía hay que explicar por que o software libre é interesante.

1049
00:36:15,000 --> 00:36:17,000
Ir á cualquera empresa e ver o que están facendo ellos dentro.

1050
00:36:17,000 --> 00:36:19,000
Repito, hoxe non toca,

1051
00:36:19,000 --> 00:36:21,000
pero non pude evitar

1052
00:36:21,000 --> 00:36:23,000
poner a transparencia.

1053
00:36:23,000 --> 00:36:25,000
Bueno, chegamos já,

1054
00:36:25,000 --> 00:36:27,000
e sei que queda moito pouco tempo,

1055
00:36:27,000 --> 00:36:29,000
isto lo vamos a ver rápido,

1056
00:36:29,000 --> 00:36:31,000
como consecuencia do anterior.

1057
00:36:31,000 --> 00:36:33,000
Como nos afecta, entonces, o software libre en educación?

1058
00:36:35,000 --> 00:36:37,000
Fundamentalmente,

1059
00:36:37,000 --> 00:36:39,000
tenemos novas posibilidades.

1060
00:36:39,000 --> 00:36:41,000
Vosotros e vosotras podeis sacar

1061
00:36:41,000 --> 00:36:43,000
vostras propias conclusiones.

1062
00:36:43,000 --> 00:36:45,000
Isto simplemente é unha forma de organizar

1063
00:36:45,000 --> 00:36:47,000
mi cabeza cando teñía que escribir as transparencias

1064
00:36:47,000 --> 00:36:49,000
e pensei, bueno, nestas cinco posibilidades novas,

1065
00:36:49,000 --> 00:36:51,000
pero podeis pensar en cualquier outra cosa

1066
00:36:51,000 --> 00:36:53,000
que se os ocurra e analizarlo

1067
00:36:53,000 --> 00:36:55,000
desde o punto de vista de como funcionaría isto

1068
00:36:55,000 --> 00:36:57,000
se o software que utilizo para ellos é libre.

1069
00:36:57,000 --> 00:36:59,000
Pero, bueno,

1070
00:36:59,000 --> 00:37:01,000
por proponer unha forma de organizarlo,

1071
00:37:01,000 --> 00:37:03,000
podíamos dicir que tenemos novas posibilidades

1072
00:37:03,000 --> 00:37:05,000
a hora de reproducir, a hora de adaptar,

1073
00:37:05,000 --> 00:37:07,000
explorar, compartir e enfocar.

1074
00:37:07,000 --> 00:37:09,000
Que quere dicir reproducir?

1075
00:37:09,000 --> 00:37:11,000
Que podemos coger cualquier entorno docente

1076
00:37:11,000 --> 00:37:13,000
e reproducirlo a bajo coste.

1077
00:37:13,000 --> 00:37:15,000
Todo o que hai en Macs, por exemplo,

1078
00:37:15,000 --> 00:37:17,000
sabéis que se pode poner en cualquier ordenador

1079
00:37:17,000 --> 00:37:19,000
e todo o que hai en esos CDs

1080
00:37:19,000 --> 00:37:21,000
ou o que distribuíais,

1081
00:37:21,000 --> 00:37:23,000
supongo que pendrive,

1082
00:37:23,000 --> 00:37:25,000
o que se en internet, te lo descargas,

1083
00:37:25,000 --> 00:37:27,000
generalmente, en miles de programas,

1084
00:37:27,000 --> 00:37:29,000
que podes dáxelos a tus alumnos,

1085
00:37:29,000 --> 00:37:31,000
de hecho, se lo poden descargar directamente

1086
00:37:31,000 --> 00:37:33,000
e poden reproducir exactamente o mismo entorno

1087
00:37:33,000 --> 00:37:35,000
que tienes en el aula, en su propio ordenador,

1088
00:37:35,000 --> 00:37:37,000
sen ningún problema de licencias.

1089
00:37:37,000 --> 00:37:39,000
E daros cuenta que o problema de licencias

1090
00:37:39,000 --> 00:37:41,000
non só é o económico,

1091
00:37:41,000 --> 00:37:43,000
imaginarlo que supondría tener miles de programas privativos

1092
00:37:43,000 --> 00:37:45,000
por los que tuvieras que pagar licencia,

1093
00:37:45,000 --> 00:37:47,000
sino que é un programa tamén de gestión.

1094
00:37:47,000 --> 00:37:49,000
Toma, llévatelo, instálalo, eso é todo.

1095
00:37:49,000 --> 00:37:51,000
Daros cuenta que iso permite,

1096
00:37:51,000 --> 00:37:53,000
desde o punto de vista educativo,

1097
00:37:53,000 --> 00:37:55,000
podes probar un programa que resulta que

1098
00:37:55,000 --> 00:37:57,000
encontras útil pa 10 minutos de clase,

1099
00:37:57,000 --> 00:37:59,000
pero é suficientemente útil pa 10 minutos de clase

1100
00:37:59,000 --> 00:38:01,000
e además podes decirle aos alumnos

1101
00:38:01,000 --> 00:38:03,000
oi, el que queira que profundice o programa está aquí,

1102
00:38:03,000 --> 00:38:05,000
ahí tenéis el programa.

1103
00:38:05,000 --> 00:38:07,000
Iso non o podes facer con un programa que te cueste

1104
00:38:07,000 --> 00:38:09,000
nisiquera cinco euros,

1105
00:38:09,000 --> 00:38:11,000
porque a maioria dos alumnos non se o van a comprar

1106
00:38:11,000 --> 00:38:13,000
para profundizar en non sé que, vete por aí.

1107
00:38:13,000 --> 00:38:15,000
Entonces, daros cuenta que aquí tenemos posibilidades

1108
00:38:15,000 --> 00:38:17,000
que tienen que ver non solamente con el coste,

1109
00:38:17,000 --> 00:38:19,000
sino que tienen que ver tamén con

1110
00:38:19,000 --> 00:38:21,000
la propia gestión del software

1111
00:38:21,000 --> 00:38:23,000
e de cara, en general, ao mantenimiento

1112
00:38:23,000 --> 00:38:25,000
da infraestructura.

1113
00:38:25,000 --> 00:38:27,000
E tiene aspectos en todas

1114
00:38:27,000 --> 00:38:29,000
as áreas da utilización

1115
00:38:29,000 --> 00:38:31,000
do software no aula, incluindo

1116
00:38:31,000 --> 00:38:33,000
o software de infraestructura,

1117
00:38:33,000 --> 00:38:35,000
que se é donde a Ducat Madrid nos dá

1118
00:38:35,000 --> 00:38:37,000
moitas posibilidades, porque tamén é software libre

1119
00:38:37,000 --> 00:38:39,000
e o mesmo software que está correndo

1120
00:38:39,000 --> 00:38:41,000
a Ducat Madrid, aunque os parezca unha idea

1121
00:38:41,000 --> 00:38:43,000
moi friki, o podes correr

1122
00:38:43,000 --> 00:38:45,000
no vosro propio ordenador, se quiseres.

1123
00:38:45,000 --> 00:38:47,000
E podes tener aí a vosra própria aula virtual

1124
00:38:47,000 --> 00:38:49,000
se vos tira a gana. Por suposto, se a gente

1125
00:38:49,000 --> 00:38:51,000
de Ducat Madrid la mantiene moi ben, pa que lo vas a hacer?

1126
00:38:51,000 --> 00:38:53,000
Pero se eventualmente alguien quisiera, porque

1127
00:38:53,000 --> 00:38:55,000
é que a mí esto de, aquí cando entro

1128
00:38:55,000 --> 00:38:57,000
en el aula virtual e tal cosa que non me gusta

1129
00:38:57,000 --> 00:38:59,000
e sabes cambiarlo, o conoces

1130
00:38:59,000 --> 00:39:01,000
alguien que te poda ayudar, poderías hacerlo,

1131
00:39:01,000 --> 00:39:03,000
poderías probarlo, e logo quizás

1132
00:39:03,000 --> 00:39:05,000
mandárselo á gente que está facendo o programa para dizer, mira,

1133
00:39:05,000 --> 00:39:07,000
echo esta mejora, echo este cambio, a mí me ha ido moi ben

1134
00:39:07,000 --> 00:39:09,000
que queréis incluirlo.

1135
00:39:09,000 --> 00:39:11,000
Cando digo reproducir, además,

1136
00:39:11,000 --> 00:39:13,000
hoi día sabéis que o hardware

1137
00:39:13,000 --> 00:39:15,000
básicamente non vale nada. Estamos a isto

1138
00:39:15,000 --> 00:39:17,000
de que lo regalen con las bolsas de pipas.

1139
00:39:17,000 --> 00:39:19,000
Esto é unha Raspberry Pi 4C

1140
00:39:19,000 --> 00:39:21,000
que non se ve por aí porque está moi pequeñito

1141
00:39:21,000 --> 00:39:23,000
pero pode tener hasta 8 GB

1142
00:39:23,000 --> 00:39:25,000
de memoria, pode

1143
00:39:25,000 --> 00:39:27,000
tener hasta 2 monitores HDMI

1144
00:39:27,000 --> 00:39:29,000
conectados, le podes enchufar

1145
00:39:29,000 --> 00:39:31,000
un disco duro SSD que vale

1146
00:39:31,000 --> 00:39:33,000
agora 50 ó 100 euros dependendo

1147
00:39:33,000 --> 00:39:35,000
do almacenamiento que tenga.

1148
00:39:35,000 --> 00:39:37,000
Hai moi pocos alumnos

1149
00:39:37,000 --> 00:39:39,000
que non se poden permitir comprar cosas destas.

1150
00:39:39,000 --> 00:39:41,000
E con isto podes ejecutar

1151
00:39:41,000 --> 00:39:43,000
básicamente todo o software que se te ocurra.

1152
00:39:43,000 --> 00:39:45,000
Hai moi pocos programas que non van

1153
00:39:45,000 --> 00:39:47,000
a ejecutar aí.

1154
00:39:47,000 --> 00:39:49,000
Si veis as características del hardware, etc., que hai,

1155
00:39:49,000 --> 00:39:51,000
pois veis que pode hacer casi todo.

1156
00:39:51,000 --> 00:39:53,000
Sabéis que tienes ordenadores por 100 ó 200 euros

1157
00:39:53,000 --> 00:39:55,000
que funcionan para casi todo

1158
00:39:55,000 --> 00:39:57,000
lo que poda necesitar un alumno.

1159
00:39:57,000 --> 00:39:59,000
Sempre habrá excepciones, sempre habrá el que le guste jugar a non se que

1160
00:39:59,000 --> 00:40:01,000
e para iso necesita a tarjeta gráfica de non se cuantos,

1161
00:40:01,000 --> 00:40:03,000
pero a imensa maioria de lo que podemos

1162
00:40:03,000 --> 00:40:05,000
hacer, de echo casi lo podemos hacer

1163
00:40:05,000 --> 00:40:07,000
con un móvil, con los móviles que tenemos hoi día.

1164
00:40:07,000 --> 00:40:09,000
Por lo tanto, o hardware ya non é unha limitación,

1165
00:40:09,000 --> 00:40:11,000
hace unos años lo era, había gente que non se podía permitir

1166
00:40:11,000 --> 00:40:13,000
comprar isto. Al menos en España hai moi poca gente que non se

1167
00:40:13,000 --> 00:40:15,000
podía permitir comprar estas cousas.

1168
00:40:15,000 --> 00:40:17,000
Podemos adaptar.

1169
00:40:17,000 --> 00:40:19,000
Cando dicimos adaptar,

1170
00:40:19,000 --> 00:40:21,000
é conveniente recordar que o software

1171
00:40:21,000 --> 00:40:23,000
é como plastilina. Estamos acostumbrados a pensar en

1172
00:40:23,000 --> 00:40:25,000
o software como ladrillos, cousas que non podemos cambiar.

1173
00:40:25,000 --> 00:40:27,000
En realidad, o software non é así.

1174
00:40:27,000 --> 00:40:29,000
O software é a cousa máis adaptable que hemos tido nunca en a historia de a humanidade.

1175
00:40:29,000 --> 00:40:31,000
Estás en un editor, cambias

1176
00:40:31,000 --> 00:40:33,000
un par de líneas e o software faz outra cousa.

1177
00:40:33,000 --> 00:40:35,000
Tratar de facer iso con un edificio.

1178
00:40:35,000 --> 00:40:37,000
Quero dos plantas máis.

1179
00:40:37,000 --> 00:40:39,000
Imaginar o que supone iso nun edificio.

1180
00:40:39,000 --> 00:40:41,000
En un programa, que é? Quero dos non se que máis.

1181
00:40:41,000 --> 00:40:43,000
Cogerte, escribirlo, e está.

1182
00:40:43,000 --> 00:40:45,000
E cando o tens, cualquera que use ese programa

1183
00:40:45,000 --> 00:40:47,000
ten as dous plantas máis, entre comillas.

1184
00:40:47,000 --> 00:40:49,000
O que sean esas dous plantas máis.

1185
00:40:49,000 --> 00:40:51,000
Isto nos permite

1186
00:40:51,000 --> 00:40:53,000
desbloquear todo ese potencial que non temos.

1187
00:40:53,000 --> 00:40:55,000
E podemos combinarlo.

1188
00:40:55,000 --> 00:40:57,000
Imaginaros, como dicía antes, o impacto sobre

1189
00:40:57,000 --> 00:40:59,000
idiomas ou usos lingüísticos.

1190
00:40:59,000 --> 00:41:01,000
Pero imaginaos con alunos con capacidades diferentes,

1191
00:41:01,000 --> 00:41:03,000
novos métodos ou novos programas

1192
00:41:03,000 --> 00:41:05,000
docentes, diferentes niveis educativos

1193
00:41:05,000 --> 00:41:07,000
que queren usar o mesmo programa, pero de diferentes

1194
00:41:07,000 --> 00:41:09,000
maneras.

1195
00:41:09,000 --> 00:41:11,000
Podemos explorar.

1196
00:41:11,000 --> 00:41:13,000
Gracias a que tenemos

1197
00:41:13,000 --> 00:41:15,000
un montón de herramientas libres

1198
00:41:15,000 --> 00:41:17,000
a nosa disposición, podemos

1199
00:41:17,000 --> 00:41:19,000
permitirnos el probar unha, e se non nos gusta

1200
00:41:19,000 --> 00:41:21,000
coger otra, e se non nos gusta coger otra,

1201
00:41:21,000 --> 00:41:23,000
edicarla para 10 minutos de clase, e hacerlo

1202
00:41:23,000 --> 00:41:25,000
moi rápidamente. E o ano que vénis, tengo un rato a cambio.

1203
00:41:25,000 --> 00:41:27,000
Tenéis montones de herramientas

1204
00:41:27,000 --> 00:41:29,000
en Macs, por exemplo.

1205
00:41:29,000 --> 00:41:31,000
Sin sequer ir á unha cosa complicada.

1206
00:41:31,000 --> 00:41:33,000
Ya las tens ahí instaladas, preparadas, listas para darle un botón

1207
00:41:33,000 --> 00:41:35,000
e ejecutarlas.

1208
00:41:35,000 --> 00:41:37,000
Las tenéis en moitos ámbitos diferentes.

1209
00:41:37,000 --> 00:41:39,000
Las tenéis hasta explicadas en moitos casos.

1210
00:41:39,000 --> 00:41:41,000
Podemos compartirlas.

1211
00:41:41,000 --> 00:41:43,000
Cada vez que faces cambios, podes compartirlo

1212
00:41:43,000 --> 00:41:45,000
con cualquier profesor, sabendo que va a poder

1213
00:41:45,000 --> 00:41:47,000
hacer lo mismo que tú, porque non depende del software.

1214
00:41:47,000 --> 00:41:49,000
Tiene o mesmo software que tú, o podes tener si

1215
00:41:49,000 --> 00:41:51,000
queres, con os alunos. Podes compartir

1216
00:41:51,000 --> 00:41:53,000
as experiencias, por tanto, podes compartir

1217
00:41:53,000 --> 00:41:55,000
tus adaptaciones.

1218
00:41:55,000 --> 00:41:57,000
E podes enfocar.

1219
00:41:57,000 --> 00:41:59,000
E unha cosa que a mí me preocupa moito é

1220
00:42:01,000 --> 00:42:03,000
a veces nos convertimos

1221
00:42:03,000 --> 00:42:05,000
en prescriptores de aplicaciones.

1222
00:42:05,000 --> 00:42:07,000
En el aula.

1223
00:42:07,000 --> 00:42:09,000
A os alunos, por exemplo, durante moitas generaciones

1224
00:42:09,000 --> 00:42:11,000
non se les enseñou a procesar de textos.

1225
00:42:11,000 --> 00:42:13,000
Se les enseñou a Word.

1226
00:42:13,000 --> 00:42:15,000
Iso quer dicir que se les enseñou unha cierta marca de unha cierta empresa

1227
00:42:15,000 --> 00:42:17,000
que van a buscar cando salgan ao mundo laboral

1228
00:42:17,000 --> 00:42:19,000
ou cando vayan a salir ao mundo personal.

1229
00:42:19,000 --> 00:42:21,000
Iso probablemente é hasta ilegal, se lo pensamos por un momento.

1230
00:42:21,000 --> 00:42:23,000
Porque estamos decidindo

1231
00:42:23,000 --> 00:42:25,000
que nosos alunos prefieran

1232
00:42:25,000 --> 00:42:27,000
un producto de unha cierta empresa sobre o resto

1233
00:42:27,000 --> 00:42:29,000
de productos de la competencia.

1234
00:42:29,000 --> 00:42:31,000
Imaginad que enseñáramos a escribir

1235
00:42:31,000 --> 00:42:33,000
só con plumas Parker.

1236
00:42:33,000 --> 00:42:35,000
Ningúnha outra cosa.

1237
00:42:35,000 --> 00:42:37,000
E para venir a clase, digamos

1238
00:42:37,000 --> 00:42:39,000
que la pluma Parker, cando la das así,

1239
00:42:39,000 --> 00:42:41,000
hace un giro que non teñe outras plumas

1240
00:42:41,000 --> 00:42:43,000
e necesitamos iso para enseñar a escribir.

1241
00:42:43,000 --> 00:42:45,000
Joder, probablemente tendríamos manifestaciones en as calles.

1242
00:42:45,000 --> 00:42:47,000
Pero que dicimos a todos nosos alunos,

1243
00:42:47,000 --> 00:42:49,000
no, para venir a clase,

1244
00:42:49,000 --> 00:42:51,000
tienes que usar este producto, este producto, este producto,

1245
00:42:51,000 --> 00:42:53,000
que teñe un solo proveedor, que é unha sola empresa

1246
00:42:53,000 --> 00:42:55,000
que obviamente gana dinero con ello.

1247
00:42:55,000 --> 00:42:57,000
E estás dando a ventaja a ese proveedor

1248
00:42:57,000 --> 00:42:59,000
sobre ese producto sobre todos os demas que hai no mercado.

1249
00:42:59,000 --> 00:43:01,000
E non parece preocuparnos.

1250
00:43:01,000 --> 00:43:03,000
En cualquier caso, el software libre

1251
00:43:03,000 --> 00:43:05,000
permite empoderar al alumno.

1252
00:43:05,000 --> 00:43:07,000
Si le enseñamos de la forma adecuada,

1253
00:43:07,000 --> 00:43:09,000
le permite aprender a que el software que el usa

1254
00:43:09,000 --> 00:43:11,000
es el software que el controla, non é un software que el ha caído del cielo

1255
00:43:11,000 --> 00:43:13,000
al que se tiene que adaptar.

1256
00:43:13,000 --> 00:43:15,000
É un software que pode cambiar, que pode tocar, que pode hacer lo que quiera con él.

1257
00:43:15,000 --> 00:43:17,000
Un día tienes un problema con un programa

1258
00:43:17,000 --> 00:43:19,000
e el profesor pode venir al día siguiente diciendo

1259
00:43:19,000 --> 00:43:21,000
mira, estuve hablando con los que hacen el programa

1260
00:43:21,000 --> 00:43:23,000
e tal y han hecho una nova versión de non sé qué,

1261
00:43:23,000 --> 00:43:25,000
o estuve hablando con non sé quién que ha hecho un pequeno cambio, etc.

1262
00:43:27,000 --> 00:43:29,000
E por último, a la libertad.

1263
00:43:29,000 --> 00:43:31,000
Especialmente en esta comunidad autónoma.

1264
00:43:31,000 --> 00:43:33,000
Pero o software libre

1265
00:43:33,000 --> 00:43:35,000
te dá un grado de libertad

1266
00:43:35,000 --> 00:43:37,000
que simplemente non tens con ningún

1267
00:43:37,000 --> 00:43:39,000
outro tipo de programa.

1268
00:43:39,000 --> 00:43:41,000
Lo cual, obviamente, ten muchas implicaciones

1269
00:43:41,000 --> 00:43:43,000
cando estamos trabajando en educación.

1270
00:43:43,000 --> 00:43:45,000
Ojo, tenemos non só o software libre,

1271
00:43:45,000 --> 00:43:47,000
tenemos tamén os recursos libres de los que non vo a hablar hoy,

1272
00:43:47,000 --> 00:43:49,000
tenés logo unhas transparencias al final

1273
00:43:49,000 --> 00:43:51,000
donde todavía hablo un poquito máis dillo.

1274
00:43:51,000 --> 00:43:53,000
Non olvidemos, de todas formas,

1275
00:43:53,000 --> 00:43:55,000
que un gran poder

1276
00:43:55,000 --> 00:43:57,000
conlleva unha gran responsabilidade.

1277
00:43:57,000 --> 00:43:59,000
Y claro, para poder hacer todas estas cosas

1278
00:43:59,000 --> 00:44:01,000
necesitamos tambén trabajarnos nuestra parte.

1279
00:44:01,000 --> 00:44:03,000
Tenemos que hacer posibilidades novas,

1280
00:44:03,000 --> 00:44:05,000
pero tenemos que explotarlas.

1281
00:44:05,000 --> 00:44:07,000
Como docentes, tenemos que desarrollar novas habilidades,

1282
00:44:07,000 --> 00:44:09,000
tenemos que empezar a pensar nos programas de unha forma distinta,

1283
00:44:09,000 --> 00:44:11,000
tenemos que crear novos hábitos,

1284
00:44:11,000 --> 00:44:13,000
novas tareas

1285
00:44:13,000 --> 00:44:15,000
e novas necesidades.

1286
00:44:15,000 --> 00:44:17,000
Las tenés en as seguintes transparencias.

1287
00:44:17,000 --> 00:44:19,000
Se logo tenéis oportunidade e os interesa,

1288
00:44:19,000 --> 00:44:21,000
echarle un vistazo, porque vo a terminar ya.

1289
00:44:23,000 --> 00:44:25,000
Me vo a saltar la propina.

1290
00:44:25,000 --> 00:44:27,000
No me vo a saltar a propina.

1291
00:44:27,000 --> 00:44:29,000
Me vo a acabar ya con esta transparencia,

1292
00:44:31,000 --> 00:44:33,000
porque, cando estamos utilizando

1293
00:44:33,000 --> 00:44:35,000
o software libre, tenemos unha herramienta, como os decía antes,

1294
00:44:35,000 --> 00:44:37,000
moi interesante en nostras manos,

1295
00:44:37,000 --> 00:44:39,000
pero tenemos que ser capaz de rentabilizarla.

1296
00:44:39,000 --> 00:44:41,000
E rentabilizarla está, al final, en nostras manos.

1297
00:44:41,000 --> 00:44:43,000
Tenemos que posicionarnos

1298
00:44:43,000 --> 00:44:45,000
frente ao software de unha maneira distinta.

1299
00:44:45,000 --> 00:44:47,000
Si nosotros non entendemos o software de unha maneira distinta,

1300
00:44:47,000 --> 00:44:49,000
nostros alumnos tampouco lo van a entender.

1301
00:44:49,000 --> 00:44:51,000
E, como os decía antes,

1302
00:44:51,000 --> 00:44:53,000
iso va a marcar como van a vivir ellos dentro de 10, 20, 30 años.

1303
00:44:53,000 --> 00:44:55,000
Moitas gracias.