1
00:00:00,000 --> 00:00:06,000
Bien, muy buenos días a todos.

2
00:00:06,000 --> 00:00:15,000
Abrimos hoy el Concuentro Europeo por la Convivencia para seguir, como no podía ser de otra manera,

3
00:00:15,000 --> 00:00:24,000
abordando el conjunto de factores que es necesario tener en cuenta para asegurar la convivencia en el ámbito escolar.

4
00:00:24,000 --> 00:00:32,000
A profesora da Universidade de Dublín, Mrs. Mona Oumou, experta en programas de prevención,

5
00:00:32,000 --> 00:00:39,000
nos ayudará, sem dúvida, a ondar en unha dimensión insoslayable neste tema.

6
00:00:39,000 --> 00:00:44,000
E é que é necesario afirmar, de forma taxativa,

7
00:00:44,000 --> 00:00:50,000
que ninguna medida podrá atajar el deterioro de la convivencia,

8
00:00:50,000 --> 00:00:53,000
ni la extirpación de actos violentos,

9
00:00:53,000 --> 00:00:59,000
se non vai acompanhada de sólidos y perdurables programas de prevención

10
00:00:59,000 --> 00:01:07,000
que eviten a germinación de conductas disruptivas ou agresivas no contexto escolar.

11
00:01:07,000 --> 00:01:16,000
Presentará y moderará el coloquio posterior el excelentísimo señor don Arturo Canalda González,

12
00:01:16,000 --> 00:01:20,000
defensor del menor en la Comunidad de Madrid.

13
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
Muy buenos días a todos.

14
00:01:29,000 --> 00:01:36,000
En primer lugar, como no dar las gracias por la oportunidad que me brindan de presentar a la doctora Oumou,

15
00:01:36,000 --> 00:01:41,000
me daré una eminencia en todo lo que haga referencia al acoso escolar

16
00:01:41,000 --> 00:01:45,000
y al entorno de violencia en los colegios.

17
00:01:45,000 --> 00:01:48,000
Me van a permitir que en esta pequeña presentación me salga un poco del guión

18
00:01:48,000 --> 00:01:51,000
que incluso la propia gente no había preparado.

19
00:01:51,000 --> 00:01:55,000
Y lo digo porque, haciendo una somera lectura del programa

20
00:01:55,000 --> 00:01:59,000
que todos ustedes están siendo testigos en estas jornadas,

21
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
un programa que contempla aspectos como el bullying en la escuela,

22
00:02:02,000 --> 00:02:07,000
la violencia emocional y el acoso escolar, la coerción escolar, los medios de comunicación,

23
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
construir la convivencia desde el colegio, la tolerancia y la violencia juvenil,

24
00:02:10,000 --> 00:02:17,000
el acoso escolar y necesidades educativas especiales, el papel de los observatorios.

25
00:02:17,000 --> 00:02:22,000
Bueno, pues pone de manifiesto que es un programa con rigor,

26
00:02:22,000 --> 00:02:26,000
es un programa que está al día de los problemas que afectan a los menores,

27
00:02:26,000 --> 00:02:30,000
sin embargo, denota, creo yo, una falta muy importante.

28
00:02:30,000 --> 00:02:33,000
Y no es una crítica a la organización, al contrario,

29
00:02:33,000 --> 00:02:38,000
denota el compromiso del Consejo Escolar,

30
00:02:38,000 --> 00:02:43,000
denota el compromiso de todos los que están aquí por buscar soluciones a un problema que afecta a los chicos.

31
00:02:43,000 --> 00:02:47,000
Pero vamos a lo lejos, falta la familia en el programa.

32
00:02:47,000 --> 00:02:53,000
Me van a permitir que en dos minutos me haga una serie de reflexiones acerca de la importancia de la familia

33
00:02:53,000 --> 00:02:57,000
en el ámbito de la prevención, puesto que me toca presentar una mesa que es la mesa de la prevención.

34
00:02:57,000 --> 00:03:00,000
Según el diccionario de la Real Academia de la Lengua,

35
00:03:00,000 --> 00:03:05,000
la familia es un grupo de personas emparentadas entre sí que viven juntas.

36
00:03:05,000 --> 00:03:09,000
Eso es la familia, según el diccionario de la Real Academia de la Lengua.

37
00:03:09,000 --> 00:03:13,000
Ese es verdaderamente el principal problema con el que nos encontramos,

38
00:03:13,000 --> 00:03:17,000
que es un grupo de familias que viven juntas, nada más.

39
00:03:17,000 --> 00:03:21,000
Estamos anclados en una sociedad que vive en la comodidad,

40
00:03:21,000 --> 00:03:27,000
en el conformismo a veces insultante, en un saber decir que no a nuestros hijos,

41
00:03:27,000 --> 00:03:33,000
en no poner límites a los pequeños, y no poner límites a los pequeños supone muchas veces también

42
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
que no hay límites cuando sean algo mayores,

43
00:03:36,000 --> 00:03:42,000
y supone la falta total de referentes de una juventud que yo creo, sinceramente, y de unos niños que son muy sanos.

44
00:03:42,000 --> 00:03:49,000
En contra de lo que pueda aparentar la juventud y la infancia en España, es una juventud muy sana.

45
00:03:49,000 --> 00:03:52,000
Hay que buscar soluciones a los problemas.

46
00:03:52,000 --> 00:03:56,000
Tenemos que trabajar, desde foros como el que hoy estamos,

47
00:03:56,000 --> 00:04:02,000
en buscar esas soluciones a un problema que nos preocupa a todos, como padres, como educadores, como especialistas.

48
00:04:02,000 --> 00:04:08,000
Y yo creo que las soluciones pasan fundamentalmente por la prevención,

49
00:04:08,000 --> 00:04:12,000
por evitar que el problema llegue a producirse.

50
00:04:12,000 --> 00:04:17,000
Hemos hablado en multitud de ocasiones la importancia que tiene la familia en el desarrollo de las personas,

51
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
como primer elemento socializador de los niños.

52
00:04:20,000 --> 00:04:25,000
Es en la familia donde tenemos que transmitir valores fundamentales que es muy difícil transmitir en otro ámbito.

53
00:04:25,000 --> 00:04:30,000
Es en la familia donde tenemos que transmitir a nuestros hijos la importancia de la generosidad,

54
00:04:30,000 --> 00:04:36,000
la importancia del sacrificio, que comprendan que tienen que trabajar para ser personas de bien el día de mañana,

55
00:04:36,000 --> 00:04:40,000
que comprendan el sentido del esfuerzo, el sentido de la colaboración,

56
00:04:40,000 --> 00:04:45,000
que comprendan también que hay personas diferentes, que vienen de otros países,

57
00:04:45,000 --> 00:04:52,000
que es necesario convivir con ellas, que no se produzcan sucesos como los que hemos tenido oportunidad de ver estos días en un municipio de Madrid,

58
00:04:52,000 --> 00:04:56,000
porque eso es un problema de convivencia y es un problema de orden público.

59
00:04:56,000 --> 00:05:00,000
Es un problema en el que los padres y las administraciones tienen una gran responsabilidad

60
00:05:00,000 --> 00:05:05,000
y no pueden hacer dejación de esa responsabilidad, tirándose la pelota de los unos a los otros.

61
00:05:05,000 --> 00:05:11,000
Insisto que la familia quizá es el primer ámbito donde tenemos que trabajar mucho,

62
00:05:11,000 --> 00:05:18,000
en las instituciones, ayudando a la familia, dando todo tipo de ayudas, dando más tiempo a los padres para que puedan estar con sus hijos,

63
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
porque probablemente sea el mejor factor de prevención.

64
00:05:21,000 --> 00:05:27,000
Cuando desde ese ámbito se ponen soluciones, probablemente no haya que ponerlos con la escuela.

65
00:05:27,000 --> 00:05:33,000
Una pequeña referencia, y ya termino porque el objetivo no era escuchar mami, sino escuchar la ponencia del doctor Amor.

66
00:05:33,000 --> 00:05:39,000
Una pequeña referencia a algo que es muy importante y que todos ustedes están viviendo en primera persona,

67
00:05:39,000 --> 00:05:43,000
y es los fenómenos de violencia en las aulas.

68
00:05:43,000 --> 00:05:48,000
Yo creo que ahí también tenemos mucho caso desde casa, tenemos mucho caso en los padres.

69
00:05:48,000 --> 00:05:52,000
El profesor es una figura emblemática, yo por lo menos así lo he recordado.

70
00:05:52,000 --> 00:05:56,000
Vivo en colegio, tengo buen recuerdo de mis profesores, prácticamente de todos,

71
00:05:56,000 --> 00:06:04,000
pero sobre todo lo que he tenido a lo largo de mis años es un sentimiento de respeto hacia personas que fueron fundamentales en mi desarrollo posterior.

72
00:06:04,000 --> 00:06:09,000
Por lo tanto, si desde casa somos capaces de enseñar a nuestros hijos la importancia de la figura del profesor

73
00:06:09,000 --> 00:06:13,000
y la relevancia que éste tiene en su desarrollo como persona, probablemente también ganemos algo.

74
00:06:13,000 --> 00:06:18,000
En fin, termino ya. Estas pequeñas reflexiones son solamente una introducción a una ponencia

75
00:06:18,000 --> 00:06:22,000
que seguramente aportará mucho más que lo que yo les pude decir en dos minutos.

76
00:06:22,000 --> 00:06:27,000
Como ustedes conocen, la doctora Amor es la jefe del Departamento de Educación del Trinity College en Dublín.

77
00:06:27,000 --> 00:06:32,000
Es además representante de Irlanda en el Observatorio Europeo de Velencia Escolar.

78
00:06:32,000 --> 00:06:38,000
Tiene publicadas multitude de trabajos, como puede ser el comportamiento intimidatorio de los escolares irlandeses,

79
00:06:38,000 --> 00:06:42,000
la conducta intimidante entre niños y adolescentes en las escuelas,

80
00:06:42,000 --> 00:06:46,000
o un manual de formación para profesores, padres y profesionales.

81
00:06:46,000 --> 00:06:50,000
Nada más, muchas gracias, y ahora les dejo con la ponencia de la doctora.

82
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
Buenas tardes a todos.

83
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
Señoras y señores,

84
00:07:07,000 --> 00:07:20,000
Debería de agradecer a la Consejería Escolar aquí en Madrid y a la Consejería Británica,

85
00:07:20,000 --> 00:07:22,000
creo que es la Consejería Escolar-Advisor, ¿no?

86
00:07:22,000 --> 00:07:25,000
y al Gobierno Regional de Madrid,

87
00:07:25,000 --> 00:07:33,000
y a la Consejería Británica por invitarme aquí para darles esta presentación.

88
00:07:33,000 --> 00:07:40,000
Realmente me siento muy honrada, porque sé que hay un montón de talento local y nacional,

89
00:07:40,000 --> 00:07:46,000
y así, poder dar la perspectiva irlandesa es algo, obviamente, que admiro,

90
00:07:46,000 --> 00:07:50,000
así que muchas gracias, como dije, me siento muy honrada.

91
00:07:50,000 --> 00:07:56,000
Debería también decir que la hospitalidad en Madrid es tan maravillosa

92
00:07:56,000 --> 00:08:02,000
que la noche pasada probablemente tuve un o dos glases de vino de Rioja demasiado,

93
00:08:02,000 --> 00:08:08,000
así que espero poder pasar esta mañana sin faltar demasiado,

94
00:08:08,000 --> 00:08:12,000
porque no estamos acostumbrados a un vino tan maravilloso,

95
00:08:12,000 --> 00:08:16,000
y para que fluyera tan libremente como la noche pasada.

96
00:08:16,000 --> 00:08:21,000
De todos modos, el título de mi conversación esta mañana, ¿debería decir?

97
00:08:21,000 --> 00:08:28,000
es el ABC, es un enfoque de prevención y intervención de la bulla en la escuela,

98
00:08:28,000 --> 00:08:32,000
y la razón por la que lo llamamos el ABC es, primero,

99
00:08:32,000 --> 00:08:37,000
nuestro centro en la Universidad de Trinidad y Tobago se llama el Centro Anti-Bullying,

100
00:08:37,000 --> 00:08:41,000
así que realmente es un centro de investigación y de recursos,

101
00:08:41,000 --> 00:08:45,000
y hemos desarrollado un programa nacional,

102
00:08:45,000 --> 00:08:49,000
y les hablaré esta mañana sobre el estudio de piloto,

103
00:08:49,000 --> 00:08:52,000
que resultó en ser muy sucesivo,

104
00:08:52,000 --> 00:08:59,000
y el ABC es ahora el acrónimo de este enfoque de la escuela.

105
00:08:59,000 --> 00:09:02,000
El A significa la prevención de la agresión,

106
00:09:02,000 --> 00:09:05,000
B significa ser tolerante,

107
00:09:05,000 --> 00:09:08,000
y C significa cuidar a otros.

108
00:09:08,000 --> 00:09:12,000
Estas son, en un sentido, los tres elementos fundamentales

109
00:09:12,000 --> 00:09:19,000
que sustentan todo el enfoque de la escuela.

110
00:09:22,000 --> 00:09:26,000
Ahora, he trabajado en el área de la bulla en la escuela y la violencia

111
00:09:26,000 --> 00:09:29,000
por casi veinte años,

112
00:09:29,000 --> 00:09:35,000
de hecho, es el primer seminario europeo que se llevó a cabo en Noruega en 1987,

113
00:09:35,000 --> 00:09:39,000
así que he visto y seguido los desarrollos mundiales

114
00:09:39,000 --> 00:09:44,000
y he dado cuenta de la creciente conciencia que se lleva a cabo

115
00:09:44,000 --> 00:09:48,000
en términos de los efectos malos de la bulla en la escuela y la violencia,

116
00:09:48,000 --> 00:09:52,000
y por eso me alegré cuando la Organización Mundial de Salud

117
00:09:52,000 --> 00:09:56,000
lanzó un afirmativo muy fuerte

118
00:09:56,000 --> 00:10:00,000
de que también creen que la bulla en la escuela y la violencia

119
00:10:00,000 --> 00:10:08,000
es un obstáculo para el desarrollo emocional, social y educativo de los niños.

120
00:10:08,000 --> 00:10:14,000
De hecho, hicieron un estudio que llevó a cabo en treinta y cinco países

121
00:10:14,000 --> 00:10:19,000
y mostró que solo había 35% de los jóvenes

122
00:10:19,000 --> 00:10:27,000
que no se involucraron en ninguna forma de agresión, bulla y violencia.

123
00:10:27,000 --> 00:10:31,000
Y así dijeron, y tuvieron un mensaje muy fuerte,

124
00:10:31,000 --> 00:10:35,000
y dijeron que sin intervención, los jóvenes involucrados

125
00:10:35,000 --> 00:10:39,000
son más probables de estar atrapados en un patrón de bulla

126
00:10:39,000 --> 00:10:44,000
de interacciones negativas con las familias, los maestros,

127
00:10:44,000 --> 00:10:48,000
los padres y los partidos románticos.

128
00:10:48,000 --> 00:10:52,000
Así que es claro, dicen, que el costo de esto

129
00:10:52,000 --> 00:10:58,000
para los individuos, las familias, las escuelas y la sociedad

130
00:10:58,000 --> 00:11:03,000
hace que la necesidad de una prevención efectiva de la violencia en las escuelas

131
00:11:03,000 --> 00:11:09,000
sea cada vez más pertinente y urgente.

132
00:11:09,000 --> 00:11:14,000
Ahora, la bulla y la violencia en las escuelas es muy compleja y multifaceta,

133
00:11:14,000 --> 00:11:20,000
así que, por supuesto, sé que el público hoy en día es muy diverso y muy distinguido,

134
00:11:20,000 --> 00:11:26,000
con un montón de educadores, políticos, jefes de escuelas, etc.

135
00:11:26,000 --> 00:11:30,000
Y creo que todos podemos concordar que, por supuesto, las escuelas

136
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
solas no pueden resolver este problema,

137
00:11:33,000 --> 00:11:37,000
debido a la compleja natura de la bulla y la violencia en las escuelas.

138
00:11:37,000 --> 00:11:41,000
Pero, de nuevo, creo que tenemos que tomar el corazón de la investigación

139
00:11:41,000 --> 00:11:45,000
que muestra que las escuelas realmente pueden hacer la diferencia.

140
00:11:45,000 --> 00:11:49,000
Pero aquí vemos, de todos modos, desde la Fundación Bilbánquen,

141
00:11:49,000 --> 00:11:54,000
porque, de nuevo, comisionaron este estudio sobre las escuelas y la violencia,

142
00:11:54,000 --> 00:12:00,000
y los principales factores que son la causa de, creo yo,

143
00:12:00,000 --> 00:12:04,000
mucho de la bulla y la violencia en las escuelas y en la sociedad

144
00:12:04,000 --> 00:12:09,000
se relacionan con las formas violentas y humillantes de la disciplina.

145
00:12:09,000 --> 00:12:13,000
Y, por supuesto, tenemos que mirar las formas de disciplina

146
00:12:13,000 --> 00:12:17,000
que no son siempre solo en la casa y en la sociedad,

147
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
sino también en las escuelas.

148
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Entonces, ya se puede ver que las escuelas pueden hacer la diferencia,

149
00:12:22,000 --> 00:12:26,000
porque las escuelas están ahí con todo el fantástico profesionalismo,

150
00:12:26,000 --> 00:12:30,000
con toda la inteligencia que hay en las escuelas, entre los adultos,

151
00:12:30,000 --> 00:12:32,000
para, en realidad, hacer esa diferencia,

152
00:12:32,000 --> 00:12:36,000
para counteractar, para producir una nueva generación de niños

153
00:12:36,000 --> 00:12:40,000
que se convertirán en esos padres que ya no se involucran

154
00:12:40,000 --> 00:12:44,000
en formas violentas y humillantes de la disciplina.

155
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
También tenemos que estar muy conscientes de las actitudes

156
00:12:47,000 --> 00:12:51,000
que aprovechan la violencia en la casa y en el mundo exterior.

157
00:12:51,000 --> 00:12:55,000
Los niños son siempre expuestos a adultos que se comportan violentamente

158
00:12:55,000 --> 00:12:56,000
hacia los demás.

159
00:12:56,000 --> 00:13:00,000
Entonces, se puede ver como la conciencia en este área

160
00:13:00,000 --> 00:13:04,000
tiene que tocar a los adultos también.

161
00:13:04,000 --> 00:13:07,000
Adultos que se comportan violentamente hacia los niños, por ejemplo,

162
00:13:07,000 --> 00:13:10,000
y sé que tenemos a nuestro abogado aquí,

163
00:13:10,000 --> 00:13:15,000
y a los niños, aquí tenemos el defensor de los niños,

164
00:13:15,000 --> 00:13:16,000
el defensor de menores,

165
00:13:16,000 --> 00:13:21,000
y yo creo que esos defensores tienen un gran papel para desarrollar

166
00:13:21,000 --> 00:13:25,000
una sociedad mejor para los niños.

167
00:13:25,000 --> 00:13:28,000
También modelos de conducta,

168
00:13:28,000 --> 00:13:31,000
todas las cosas que imitan los niños.

169
00:13:31,000 --> 00:13:34,000
Además, tenemos la televisión, las películas,

170
00:13:34,000 --> 00:13:39,000
los niños ven la violencia en las pantallas todos los días,

171
00:13:39,000 --> 00:13:44,000
y hay investigaciones recientes que demuestran

172
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
que eso tiene un efecto en los niños.

173
00:13:47,000 --> 00:13:53,000
Los niños reproducen actitudes violentas cuando se encuentran en conflictos

174
00:13:53,000 --> 00:13:58,000
y, además, el odio racial, luego también la violencia en el deporte,

175
00:13:58,000 --> 00:14:03,000
luego tenemos la pobreza y las malas condiciones de vida.

176
00:14:03,000 --> 00:14:08,000
Es un campo, por lo tanto, muy complejo, no es fácil,

177
00:14:08,000 --> 00:14:13,000
y por eso a veces parece que hacemos muchos esfuerzos

178
00:14:13,000 --> 00:14:15,000
y no conseguimos muchos resultados,

179
00:14:15,000 --> 00:14:19,000
pero aun así es muy importante hacer este gran esfuerzo

180
00:14:19,000 --> 00:14:24,000
para conseguir una sociedad pacífica.

181
00:14:24,000 --> 00:14:31,000
Se proporcionaron unas normas en el 93 para todas las escuelas en Irlanda

182
00:14:31,000 --> 00:14:34,000
para luchar contra el acoso escolar,

183
00:14:34,000 --> 00:14:38,000
y luego Irlanda realizó un estudio nacional

184
00:14:38,000 --> 00:14:45,000
para ver la preponderancia, el nivel de acoso escolar en Irlanda,

185
00:14:45,000 --> 00:14:54,000
y enseguida desapareció ese mito del país de Irlanda de académicos,

186
00:14:54,000 --> 00:15:00,000
porque aquí podemos ver que alrededor de un 40% de los niños irlandeses

187
00:15:00,000 --> 00:15:05,000
participaban o sufrían de algún modo el acoso escolar.

188
00:15:05,000 --> 00:15:14,000
Por supuesto, los acosadores víctimas son los niños que son los más problemáticos.

189
00:15:14,000 --> 00:15:19,000
En los alumnos postprimarios, a partir da edad de 11 años,

190
00:15:19,000 --> 00:15:24,000
vimos también que había un gran número que sufrían,

191
00:15:25,000 --> 00:15:30,000
alrededor del 25% de los niños que fueron afectados.

192
00:15:30,000 --> 00:15:37,000
Tenemos que tomar acciones porque tenemos que entender

193
00:15:37,000 --> 00:15:41,000
que estos niños sufren emocionalmente, socialmente,

194
00:15:41,000 --> 00:15:45,000
y también su educación sufre porque no pueden concentrarse,

195
00:15:45,000 --> 00:15:51,000
y si ellos perciben que no hay ninguna luz al final del túnel,

196
00:15:51,000 --> 00:15:57,000
podemos incluso ver casos de suicidio.

197
00:15:57,000 --> 00:16:02,000
Entonces, tuve que desarrollar un programa nacional

198
00:16:02,000 --> 00:16:08,000
para prevenir o acoso e o abuso nas escuelas irlandeses.

199
00:16:08,000 --> 00:16:16,000
Eu era consciente do éxito de Daniel Wales e outros companheiros en Noruega,

200
00:16:16,000 --> 00:16:21,000
e decidí intentar fazer algo parecido na Irlanda.

201
00:16:21,000 --> 00:16:25,000
Así que tivemos unha conferencia no 96,

202
00:16:25,000 --> 00:16:29,000
e todos os investigadores máis importantes

203
00:16:29,000 --> 00:16:31,000
acudieron á conferencia.

204
00:16:31,000 --> 00:16:35,000
Aquí, por certo, é Trinity College en Dublín,

205
00:16:35,000 --> 00:16:37,000
é onde traballo.

206
00:16:37,000 --> 00:16:40,000
Realizamos unha conferencia

207
00:16:40,000 --> 00:16:45,000
e aí podíamos escuchar todos os datos dos investigadores.

208
00:16:46,000 --> 00:16:50,000
E pude identificar os elementos máis importantes

209
00:16:50,000 --> 00:16:54,000
para desenvolver o programa ABC.

210
00:16:54,000 --> 00:16:59,000
Então, os elementos críticos, vou enumerá-los.

211
00:17:00,000 --> 00:17:04,000
Estou apenas tentando tirar isto do caminho.

212
00:17:11,000 --> 00:17:16,000
Então, adotar um enfoque global incluído da comunidade

213
00:17:16,000 --> 00:17:22,000
é consequência da investigação de Brendan Byrne,

214
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
entre outros,

215
00:17:25,000 --> 00:17:29,000
e eles demonstraram que é preciso

216
00:17:29,000 --> 00:17:32,000
considerar toda a comunidade educativa,

217
00:17:32,000 --> 00:17:35,000
não só a escola, mas toda a comunidade.

218
00:17:35,000 --> 00:17:41,000
Esa sensación de pertenecer a unha comunidade

219
00:17:41,000 --> 00:17:45,000
e que todos poden contribuir ao que se faz na escola.

220
00:17:45,000 --> 00:17:49,000
Depois, também desenvolver unha política

221
00:17:49,000 --> 00:17:53,000
que consulte toda a comunidade educativa

222
00:17:53,000 --> 00:17:57,000
para que todos participen.

223
00:17:57,000 --> 00:18:01,000
Não é suficiente imponer unhas opinións

224
00:18:01,000 --> 00:18:04,000
porque a ninguén gosta de que lhes impongan ideias.

225
00:18:04,000 --> 00:18:09,000
É preciso involucrar a todos, escuchar as suas opinións

226
00:18:09,000 --> 00:18:14,000
e desenvolver unha política que considere todas as opinións.

227
00:18:14,000 --> 00:18:20,000
Depois, tivemos que desenvolver unhas materiais e recursos

228
00:18:20,000 --> 00:18:22,000
para os professores, os padres,

229
00:18:22,000 --> 00:18:23,000
tamén os alunos,

230
00:18:23,000 --> 00:18:28,000
e aí pudimos aprovechar o trabalho de outros investigadores.

231
00:18:28,000 --> 00:18:33,000
Depois, desenvolver medidas a nivel individual,

232
00:18:33,000 --> 00:18:35,000
a nivel da classe individual

233
00:18:35,000 --> 00:18:41,000
e tamén a escola para integrá-lo na gestión diária.

234
00:18:41,000 --> 00:18:46,000
Se podemos crear unha classe feliz

235
00:18:46,000 --> 00:18:51,000
para que os nenos se senten contentos,

236
00:18:52,000 --> 00:18:57,000
entón, não precisan desplazar a súa frustración

237
00:18:57,000 --> 00:18:59,000
ou a través do acoso.

238
00:18:59,000 --> 00:19:02,000
É preciso tener en conta

239
00:19:02,000 --> 00:19:06,000
que, muitas veces, os nenos acosan aos outros por celos.

240
00:19:06,000 --> 00:19:12,000
Então, se os nenos senten que ten valor,

241
00:19:12,000 --> 00:19:15,000
que poden contribuir á comunidade educativa,

242
00:19:15,000 --> 00:19:23,000
isto en sí debería evitar moitos casos de agresión

243
00:19:23,000 --> 00:19:26,000
e ese desplazamiento de emocións.

244
00:19:26,000 --> 00:19:32,000
Depois, non só nos centrarmos nos profesores,

245
00:19:32,000 --> 00:19:35,000
os profesores non poden facelo todo.

246
00:19:35,000 --> 00:19:39,000
Muitos, evidentemente, trabajan demasiado

247
00:19:39,000 --> 00:19:42,000
ou, talvez, algunos se senten casi agotados.

248
00:19:42,000 --> 00:19:45,000
Así que temos que buscar estrategias

249
00:19:45,000 --> 00:19:48,000
para permitir aos alunos

250
00:19:48,000 --> 00:19:51,000
ter máis involucración,

251
00:19:51,000 --> 00:19:55,000
temos que darles certo poder a eles mesmos.

252
00:19:55,000 --> 00:19:58,000
Depois, crear unha rede de profesionais

253
00:19:58,000 --> 00:20:01,000
que poden ajudar na posta en marcha

254
00:20:01,000 --> 00:20:04,000
do programa a nivel nacional e regional.

255
00:20:04,000 --> 00:20:07,000
Isto ha sido, realmente, un elemento central

256
00:20:07,000 --> 00:20:09,000
no nosso programa.

257
00:20:09,000 --> 00:20:14,000
Temos alunos formadores que entran nas escolas

258
00:20:14,000 --> 00:20:19,000
e son profesores que poden falar aos outros profesores

259
00:20:19,000 --> 00:20:22,000
usando o mesmo lenguaje,

260
00:20:22,000 --> 00:20:25,000
e ao nivel regional, mas tamén nacional.

261
00:20:25,000 --> 00:20:29,000
Tambén, a investigación havia demostrado

262
00:20:29,000 --> 00:20:32,000
que o compromiso dos profesores é crítico

263
00:20:32,000 --> 00:20:34,000
no éxito do programa.

264
00:20:34,000 --> 00:20:37,000
Dá o mesmo as herramientas

265
00:20:37,000 --> 00:20:40,000
ou o programa que se desenvolve,

266
00:20:40,000 --> 00:20:43,000
senón, há un compromiso.

267
00:20:43,000 --> 00:20:46,000
A investigación ha demostrado

268
00:20:46,000 --> 00:20:49,000
que, realmente, podes conseguir resultados.

269
00:20:49,000 --> 00:20:53,000
Así, então, temos os elementos críticos do programa ABC

270
00:20:53,000 --> 00:20:56,000
que tentamos incorporar no nosso proyecto.

271
00:20:56,000 --> 00:21:00,000
Decidimos realizar o piloto no noroeste,

272
00:21:00,000 --> 00:21:04,000
que podemos ver que é no condado de Donegol,

273
00:21:05,000 --> 00:21:07,000
perdón, o noroeste.

274
00:21:07,000 --> 00:21:09,000
É o condado de Donegol.

275
00:21:09,000 --> 00:21:12,000
É casi um condado esquecido.

276
00:21:12,000 --> 00:21:15,000
E o compromiso foi enorme.

277
00:21:15,000 --> 00:21:18,000
Aí se sentían moi orgullosos

278
00:21:18,000 --> 00:21:21,000
de ter ese programa

279
00:21:21,000 --> 00:21:24,000
e trabajamos con un dos centros.

280
00:21:24,000 --> 00:21:28,000
Por certo, a Irlanda tem 22 centros educativos

281
00:21:29,000 --> 00:21:32,000
e cada centro é responsável

282
00:21:32,000 --> 00:21:35,000
para o desenvolvimento profesional dos profesores

283
00:21:35,000 --> 00:21:37,000
nesta región.

284
00:21:37,000 --> 00:21:41,000
Então, qualquer coisa que ajude aos profesores,

285
00:21:41,000 --> 00:21:44,000
sempre está moito bem recebida.

286
00:21:44,000 --> 00:21:47,000
E, realmente, me deram unha gran benvenida

287
00:21:47,000 --> 00:21:49,000
e colaboraron moi, moi ben.

288
00:21:49,000 --> 00:21:51,000
E, em parte,

289
00:21:51,000 --> 00:21:55,000
eu creo que ha contribuído ao éxito do programa.

290
00:21:55,000 --> 00:21:58,000
A primeira fase era

291
00:21:58,000 --> 00:22:01,000
a formación de unha rede de profesionais.

292
00:22:01,000 --> 00:22:04,000
Formamos unha rede de profesionais,

293
00:22:04,000 --> 00:22:07,000
unha rede de profesores,

294
00:22:07,000 --> 00:22:10,000
que estavam aí para dar apoio

295
00:22:10,000 --> 00:22:13,000
ás escolas que participaron no projeto.

296
00:22:13,000 --> 00:22:16,000
Estes profesores ou formadores

297
00:22:16,000 --> 00:22:19,000
entraron nas escolas,

298
00:22:19,000 --> 00:22:22,000
falaron com os directivos,

299
00:22:22,000 --> 00:22:25,000
com todo o profesorado,

300
00:22:25,000 --> 00:22:28,000
os alunos, os pais.

301
00:22:28,000 --> 00:22:31,000
E, cando formamos os formadores,

302
00:22:31,000 --> 00:22:34,000
les explicamos que tenían que entrar nas escolas

303
00:22:34,000 --> 00:22:38,000
para difundir o mensaje a todos estes grupos.

304
00:22:40,000 --> 00:22:43,000
Para a formación, tive que ir moi

305
00:22:43,000 --> 00:22:46,000
á Donegal durante 12 finos de semana,

306
00:22:46,000 --> 00:22:49,000
pero tamén vineron outros profesionales

307
00:22:49,000 --> 00:22:51,000
para ajudar na formación.

308
00:22:51,000 --> 00:22:53,000
Elei Munter, de Noruega,

309
00:22:53,000 --> 00:22:56,000
Valori Bisak, deste Reino Unido,

310
00:22:56,000 --> 00:22:59,000
participaron tamén.

311
00:22:59,000 --> 00:23:02,000
Para campos moi especificos, moi especialistas,

312
00:23:02,000 --> 00:23:05,000
nesses campos tivemos a ajuda

313
00:23:05,000 --> 00:23:08,000
de outros especialistas

314
00:23:08,000 --> 00:23:11,000
e todos fomos á Donegal para formar

315
00:23:11,000 --> 00:23:14,000
a esses formadores.

316
00:23:14,000 --> 00:23:17,000
Os elementos claves no módulo de formación,

317
00:23:17,000 --> 00:23:20,000
eu ajudei na formación

318
00:23:20,000 --> 00:23:23,000
e o que fizemos era, primeiro,

319
00:23:23,000 --> 00:23:26,000
falar sobre o que é o acoso escolar.

320
00:23:26,000 --> 00:23:29,000
Moita xente pensa que o acoso é normal,

321
00:23:29,000 --> 00:23:32,000
que é parte do desenvolupo da personalidade,

322
00:23:35,000 --> 00:23:38,000
e que as escolas son como un campo

323
00:23:38,000 --> 00:23:41,000
onde os filhos se tornen máis duros.

324
00:23:41,000 --> 00:23:44,000
Non entendem o lado negativo,

325
00:23:44,000 --> 00:23:47,000
non entendem os posibles problemas psicológicos

326
00:23:47,000 --> 00:23:50,000
do futuro ou os posibles suicidios

327
00:23:51,000 --> 00:23:54,000
que poden ocorrer como consecuencia

328
00:23:54,000 --> 00:23:57,000
de situaciones de acoso.

329
00:23:57,000 --> 00:24:00,000
Así que aí tentamos derrubar os mitos.

330
00:24:00,000 --> 00:24:03,000
Logo, a preponderancia,

331
00:24:03,000 --> 00:24:06,000
a frecuencia do acoso,

332
00:24:06,000 --> 00:24:09,000
le surpreendeu moito a frecuencia

333
00:24:09,000 --> 00:24:12,000
e que realmente cobría todos os grupos

334
00:24:12,000 --> 00:24:15,000
sociales e todas as edades.

335
00:24:15,000 --> 00:24:18,000
Logo, os síntomas do acoso

336
00:24:19,000 --> 00:24:22,000
e da victimización, como sabemos,

337
00:24:22,000 --> 00:24:25,000
os filhos nunca queren reconocer

338
00:24:25,000 --> 00:24:28,000
que sofren o acoso.

339
00:24:28,000 --> 00:24:31,000
Antes prefieren morir-se

340
00:24:31,000 --> 00:24:34,000
porque é toda unha sensación de fracaso.

341
00:24:34,000 --> 00:24:37,000
Son actitudes adultas nos filhos.

342
00:24:37,000 --> 00:24:40,000
Non deverían sentir vergonza

343
00:24:40,000 --> 00:24:43,000
en dizer que sofren o acoso escolar

344
00:24:43,000 --> 00:24:46,000
porque alguén que sofre o acoso

345
00:24:46,000 --> 00:24:49,000
de algún modo pode considerarlo

346
00:24:49,000 --> 00:24:52,000
como un cumplido

347
00:24:52,000 --> 00:24:55,000
porque hai alguén aí que tiene envidia

348
00:24:55,000 --> 00:24:58,000
deles. Talvez les envidia

349
00:24:58,000 --> 00:25:01,000
por súa riqueza

350
00:25:01,000 --> 00:25:04,000
ou por súa inteligencia,

351
00:25:04,000 --> 00:25:07,000
por súa capacidade no esporte.

352
00:25:07,000 --> 00:25:10,000
Tambén pode haver casos

353
00:25:10,000 --> 00:25:13,000
de filhos torpes ou filhos

354
00:25:13,000 --> 00:25:16,000
sentir-se mellor que os demas.

355
00:25:16,000 --> 00:25:19,000
Así que todos temos que entender

356
00:25:19,000 --> 00:25:22,000
como reconocer un filho que sofre acoso.

357
00:25:22,000 --> 00:25:25,000
Cuales son as señales

358
00:25:25,000 --> 00:25:28,000
desse problema.

359
00:25:28,000 --> 00:25:31,000
Logo, os efectos adversos do acoso.

360
00:25:31,000 --> 00:25:34,000
En parte, o que facemos con este

361
00:25:34,000 --> 00:25:37,000
conhecimento é criar un cambio

362
00:25:37,000 --> 00:25:40,000
nas actitudes e nos valores

363
00:25:40,000 --> 00:25:43,000
que existen. Non podemos

364
00:25:43,000 --> 00:25:46,000
afectar a violencia e o acoso escolar.

365
00:25:46,000 --> 00:25:49,000
Temos que luchar contra

366
00:25:49,000 --> 00:25:52,000
iso desde o principio e a prevención

367
00:25:52,000 --> 00:25:55,000
desde logo é muito mellor

368
00:25:55,000 --> 00:25:58,000
que a cura.

369
00:25:58,000 --> 00:26:01,000
Temos que entender as causas.

370
00:26:01,000 --> 00:26:04,000
Se entendemos as causas, non vamos

371
00:26:04,000 --> 00:26:07,000
a reaccionar de forma punitiva.

372
00:26:07,000 --> 00:26:10,000
Todos estes filhos

373
00:26:10,000 --> 00:26:13,000
son muito infelizes.

374
00:26:13,000 --> 00:26:16,000
Temos información sobre 30.000 filhos

375
00:26:16,000 --> 00:26:19,000
en cuanto á sua autoestima.

376
00:26:19,000 --> 00:26:22,000
E eu posso afirmar como consecuencia deste estudio

377
00:26:22,000 --> 00:26:25,000
que os filhos que realizan

378
00:26:25,000 --> 00:26:28,000
o acoso escolar

379
00:26:28,000 --> 00:26:31,000
reconocen sentir-se infelizes.

380
00:26:31,000 --> 00:26:34,000
E cando eles se senten amanezados

381
00:26:34,000 --> 00:26:37,000
pode-se entender que

382
00:26:37,000 --> 00:26:40,000
a reacción deles é

383
00:26:40,000 --> 00:26:43,000
tentar atacar a outros.

384
00:26:43,000 --> 00:26:46,000
É unha das causas,

385
00:26:46,000 --> 00:26:49,000
pero temos que tenerla en conta.

386
00:26:49,000 --> 00:26:52,000
Se entendemos as causas,

387
00:26:52,000 --> 00:26:55,000
podemos buscar a solución. É como un caso médico.

388
00:26:55,000 --> 00:26:58,000
Un médico non pode curar a enfermedade

389
00:26:58,000 --> 00:27:01,000
se non entende a causa.

390
00:27:01,000 --> 00:27:04,000
Podemos entender as sintomas,

391
00:27:04,000 --> 00:27:07,000
pero non é suficiente para curar a enfermedade.

392
00:27:07,000 --> 00:27:10,000
Então temos que entender as causas.

393
00:27:10,000 --> 00:27:13,000
Tivemos que passar muito tempo

394
00:27:13,000 --> 00:27:16,000
desenvolvendo a política escolar.

395
00:27:16,000 --> 00:27:19,000
Também as estrategias

396
00:27:19,000 --> 00:27:22,000
para a intervención

397
00:27:22,000 --> 00:27:25,000
na aula.

398
00:27:25,000 --> 00:27:28,000
Aí estamos tentando

399
00:27:28,000 --> 00:27:31,000
restaurar o equilíbrio

400
00:27:31,000 --> 00:27:34,000
e non usar medidas punitivas.

401
00:27:34,000 --> 00:27:37,000
Tivemos vários términos

402
00:27:37,000 --> 00:27:40,000
que se usaron, por exemplo,

403
00:27:40,000 --> 00:27:43,000
non culpar, que é un término

404
00:27:43,000 --> 00:27:46,000
que se usou no Reino Unido.

405
00:27:46,000 --> 00:27:49,000
Non é unha cuestión de non culpar,

406
00:27:49,000 --> 00:27:52,000
é unha cuestión de educar os filhos

407
00:27:52,000 --> 00:27:55,000
e de corregir a situação.

408
00:27:55,000 --> 00:27:58,000
É importante restaurar

409
00:27:58,000 --> 00:28:01,000
unha boa situación.

410
00:28:01,000 --> 00:28:04,000
É assim que nos enfrentamos

411
00:28:04,000 --> 00:28:07,000
a ese tipo de situación.

412
00:28:07,000 --> 00:28:10,000
Depois temos que tratar os pais.

413
00:28:10,000 --> 00:28:13,000
Sabemos que ás vezes é o máis difícil.

414
00:28:13,000 --> 00:28:16,000
Muitas vezes cerran a porta

415
00:28:16,000 --> 00:28:19,000
e non queren falar do tema.

416
00:28:19,000 --> 00:28:22,000
Então temos que saber

417
00:28:22,000 --> 00:28:25,000
como tratar aos filhos

418
00:28:25,000 --> 00:28:28,000
e aos pais.

419
00:28:28,000 --> 00:28:31,000
E depois os formadores,

420
00:28:31,000 --> 00:28:34,000
todos eram professores,

421
00:28:34,000 --> 00:28:37,000
mas, antes de formar

422
00:28:37,000 --> 00:28:40,000
outro grupo de professores,

423
00:28:40,000 --> 00:28:43,000
sentían que precisaban

424
00:28:43,000 --> 00:28:46,000
unhas habilidades para

425
00:28:46,000 --> 00:28:49,000
fazer presentacións ao público.

426
00:28:49,000 --> 00:28:52,000
Cada unha se responsabilizou

427
00:28:52,000 --> 00:28:55,000
de tres ou quatro escolas ou centros.

428
00:28:55,000 --> 00:28:58,000
Entraron aí com todo ese conhecimento

429
00:28:58,000 --> 00:29:01,000
e se sentían moi capacitados.

430
00:29:01,000 --> 00:29:04,000
Hablan con os professores

431
00:29:04,000 --> 00:29:07,000
e tamén luego tuvieron reuniones

432
00:29:07,000 --> 00:29:10,000
con os pais e se sentían

433
00:29:10,000 --> 00:29:13,000
capazes e preparados.

434
00:29:13,000 --> 00:29:16,000
Aí podemos tamén falar

435
00:29:16,000 --> 00:29:19,000
sobre os autocars

436
00:29:19,000 --> 00:29:22,000
e os autobuses que llevan os filhos.

437
00:29:22,000 --> 00:29:25,000
Tambén os tenderos.

438
00:29:25,000 --> 00:29:28,000
Todos estavam involucrados

439
00:29:28,000 --> 00:29:31,000
para que se sentían

440
00:29:31,000 --> 00:29:34,000
realmente responsables tamén.

441
00:29:34,000 --> 00:29:37,000
Como já dixo na minha presentación,

442
00:29:37,000 --> 00:29:40,000
é importante entender que as escolas

443
00:29:40,000 --> 00:29:43,000
poden cambiar a situación.

444
00:29:43,000 --> 00:29:46,000
Todo o programa

445
00:29:46,000 --> 00:29:49,000
queria destacar esa ideia.

446
00:29:49,000 --> 00:29:52,000
Os profesores poden

447
00:29:52,000 --> 00:29:55,000
criar un clima cálido

448
00:29:55,000 --> 00:29:58,000
e poden proporcionar

449
00:29:58,000 --> 00:30:01,000
recompensas e reducir

450
00:30:01,000 --> 00:30:04,000
as amenazas.

451
00:30:04,000 --> 00:30:07,000
Poden animar os alunos a colaborar,

452
00:30:07,000 --> 00:30:10,000
o apoio entre os próprios alunos.

453
00:30:11,000 --> 00:30:14,000
Por supuesto,

454
00:30:14,000 --> 00:30:17,000
unha persoa non pode fazer todo,

455
00:30:17,000 --> 00:30:20,000
mas temos que trabalhar nesta dirección

456
00:30:20,000 --> 00:30:23,000
e sempre temos que

457
00:30:23,000 --> 00:30:26,000
ter en conta o importante que é o profesor.

458
00:30:26,000 --> 00:30:29,000
Ás veces nos esquecemos

459
00:30:29,000 --> 00:30:32,000
porque as veces os profesores

460
00:30:32,000 --> 00:30:35,000
non receben tanto reconocimento como deverían.

461
00:30:35,000 --> 00:30:38,000
Son tan importantes, ás veces nos esquecemos.

462
00:30:39,000 --> 00:30:42,000
Pero ás veces sabemos que os profesores

463
00:30:42,000 --> 00:30:45,000
son os máis importantes,

464
00:30:45,000 --> 00:30:48,000
ás veces os padres,

465
00:30:48,000 --> 00:30:51,000
ás veces son os máis importantes para os alunos.

466
00:30:51,000 --> 00:30:54,000
Nos acordamos todos dos nossos profesores,

467
00:30:54,000 --> 00:30:57,000
nos acordamos até os últimos días.

468
00:30:57,000 --> 00:31:00,000
E nós, como profesores,

469
00:31:00,000 --> 00:31:03,000
temos que trabalhar

470
00:31:03,000 --> 00:31:06,000
para criar un clima tan positivo.

471
00:31:06,000 --> 00:31:09,000
Os alunos teñen que creer

472
00:31:09,000 --> 00:31:12,000
que poden contribuir,

473
00:31:12,000 --> 00:31:15,000
que poden ofrecer algo especial, algo positivo.

474
00:31:15,000 --> 00:31:18,000
Eso é o que temos que buscar e reconocer e afirmar.

475
00:31:22,000 --> 00:31:25,000
Aquí temos a función da rede profesional.

476
00:31:25,000 --> 00:31:28,000
Cada profesor ou formador

477
00:31:28,000 --> 00:31:31,000
teñía responsabilidade

478
00:31:31,000 --> 00:31:34,000
de tres a cinco escolas,

479
00:31:34,000 --> 00:31:37,000
un día para os profesores,

480
00:31:37,000 --> 00:31:40,000
unha tarde, unha reunión para a tarde com os padres

481
00:31:40,000 --> 00:31:43,000
e sempre estavan aí para ofrecer

482
00:31:43,000 --> 00:31:46,000
ajuda e acesoramiento.

483
00:31:46,000 --> 00:31:49,000
Depois chegamos á terceira fase

484
00:31:49,000 --> 00:31:52,000
e aí era o trabalho das escolas

485
00:31:52,000 --> 00:31:55,000
que tenían que poner en marcha ese enfoque global

486
00:31:55,000 --> 00:31:58,000
que incluía a escola e toda a comunidade.

487
00:31:58,000 --> 00:32:01,000
Desarrollamos un pac de recursos para os pares,

488
00:32:01,000 --> 00:32:04,000
era unha coisa breve,

489
00:32:04,000 --> 00:32:07,000
porque non queríamos agobiar os padres

490
00:32:07,000 --> 00:32:10,000
tampouco queremos agobiar os profesores

491
00:32:10,000 --> 00:32:13,000
porque todo o mundo está tan ocupado

492
00:32:13,000 --> 00:32:16,000
e cada vez máis,

493
00:32:16,000 --> 00:32:19,000
así que non é que darles un livro,

494
00:32:19,000 --> 00:32:22,000
sino un folleto con os datos esenciales.

495
00:32:22,000 --> 00:32:25,000
Aquí temos un exemplo do pac que se deu aos pares

496
00:32:25,000 --> 00:32:28,000
e aí explicamos o nivel de acoso escolar,

497
00:32:28,000 --> 00:32:31,000
os efeitos,

498
00:32:31,000 --> 00:32:34,000
as maneiras de luchar contra ese tipo de problema.

499
00:32:36,000 --> 00:32:39,000
Os elementos deste enfoque global

500
00:32:43,000 --> 00:32:46,000
Primeiro, é criar

501
00:32:46,000 --> 00:32:49,000
un clima onde os filhos

502
00:32:49,000 --> 00:32:52,000
poden falar de problemas de acoso.

503
00:32:52,000 --> 00:32:55,000
Sabemos que

504
00:32:55,000 --> 00:32:58,000
muitas veces non querem

505
00:32:58,000 --> 00:33:01,000
falar do acoso

506
00:33:01,000 --> 00:33:04,000
porque de algún modo

507
00:33:04,000 --> 00:33:07,000
entenden que como unha señal de fracaso

508
00:33:07,000 --> 00:33:10,000
temos que

509
00:33:10,000 --> 00:33:13,000
ensinar aos filhos

510
00:33:13,000 --> 00:33:16,000
que poden falar

511
00:33:16,000 --> 00:33:19,000
e que poden facelo con seguridade.

512
00:33:19,000 --> 00:33:22,000
Temos que deixar claro

513
00:33:22,000 --> 00:33:25,000
que é aceptável

514
00:33:25,000 --> 00:33:27,000
que poden haver

515
00:33:27,000 --> 00:33:30,000
pessoas que creen que non é un problema

516
00:33:30,000 --> 00:33:33,000
que é algo normal entre os filhos

517
00:33:33,000 --> 00:33:36,000
que é parte da maturidade ou do crecemento dos filhos

518
00:33:36,000 --> 00:33:39,000
e eles non entendem que poden levar

519
00:33:39,000 --> 00:33:42,000
a esses filhos aos centros psicológicos

520
00:33:42,000 --> 00:33:45,000
ou problemas psicológicos.

521
00:33:45,000 --> 00:33:48,000
Logo,

522
00:33:48,000 --> 00:33:51,000
temos que aumentar a supervisión

523
00:33:51,000 --> 00:33:54,000
e as medidas

524
00:33:54,000 --> 00:33:57,000
e os mecanismos

525
00:33:57,000 --> 00:34:00,000
de denuncia

526
00:34:00,000 --> 00:34:03,000
para entender

527
00:34:03,000 --> 00:34:06,000
como pode ser tratado melhor este processo.

528
00:34:06,000 --> 00:34:09,000
Logo, os procesos para as denuncias

529
00:34:09,000 --> 00:34:12,000
e un programa de apoio

530
00:34:12,000 --> 00:34:15,000
para os que sofrem o acoso.

531
00:34:15,000 --> 00:34:18,000
Tem que haver programas tanto

532
00:34:18,000 --> 00:34:21,000
para as víctimas e para os acosadores.

533
00:34:21,000 --> 00:34:24,000
Ás veces, os próprios acosadores

534
00:34:24,000 --> 00:34:27,000
necesitan máis ajuda.

535
00:34:27,000 --> 00:34:30,000
Se non tivéssemos acosadores, non tendríamos víctimas.

536
00:34:30,000 --> 00:34:33,000
Logo, temos que dedicar moito esforzo

537
00:34:33,000 --> 00:34:36,000
a identificar aos filhos que poden convertirse

538
00:34:36,000 --> 00:34:39,000
en acosadores e

539
00:34:39,000 --> 00:34:42,000
rehabilitáveis,

540
00:34:42,000 --> 00:34:45,000
sempre entendendo as causas detrás do acoso.

541
00:34:48,000 --> 00:34:51,000
Ok,

542
00:34:51,000 --> 00:34:54,000
entón,

543
00:34:54,000 --> 00:34:57,000
desenvolvemos un programa de apoio

544
00:34:57,000 --> 00:35:00,000
para os afetados.

545
00:35:00,000 --> 00:35:03,000
Logo,

546
00:35:03,000 --> 00:35:06,000
temos que desenvolver

547
00:35:06,000 --> 00:35:09,000
un programa de apoio

548
00:35:09,000 --> 00:35:12,000
para os que sofrem ou estão envolvidos.

549
00:35:12,000 --> 00:35:15,000
Temos que trabalhar con as agencias das autoridades locais

550
00:35:15,000 --> 00:35:18,000
para resolver o acoso.

551
00:35:18,000 --> 00:35:21,000
Temos que involucrar a todos

552
00:35:21,000 --> 00:35:24,000
os que poden ajudar

553
00:35:24,000 --> 00:35:27,000
se há necessidade de tratamento especial

554
00:35:27,000 --> 00:35:30,000
con algún filho ou familia.

555
00:35:30,000 --> 00:35:33,000
E logo, evaluar os efectos e os resultados.

556
00:35:33,000 --> 00:35:36,000
Despois de colocá-lo en marcha,

557
00:35:36,000 --> 00:35:39,000
temos que analizar se funciona realmente.

558
00:35:39,000 --> 00:35:42,000
E aí temos que consultá-lo con a comunidade

559
00:35:43,000 --> 00:35:46,000
se creem que funciona.

560
00:35:46,000 --> 00:35:49,000
E o que há detrás de

561
00:35:49,000 --> 00:35:52,000
unha política para reduzir a violência,

562
00:35:52,000 --> 00:35:55,000
pois temos que aumentar

563
00:35:55,000 --> 00:35:58,000
os niveis de cooperación

564
00:35:58,000 --> 00:36:01,000
na escola.

565
00:36:01,000 --> 00:36:04,000
Temos que reflexionar o respeito,

566
00:36:04,000 --> 00:36:07,000
a confianza, o carinho,

567
00:36:07,000 --> 00:36:10,000
a consideración e o apoio.

568
00:36:10,000 --> 00:36:13,000
Não só para os alunos,

569
00:36:13,000 --> 00:36:16,000
mas também para os professores.

570
00:36:16,000 --> 00:36:19,000
Temos que analizar as relações entre os alunos,

571
00:36:19,000 --> 00:36:22,000
também entre os professores e os alunos

572
00:36:22,000 --> 00:36:25,000
e também entre os professores.

573
00:36:25,000 --> 00:36:28,000
E, por suposto, entre os pais e os professores.

574
00:36:28,000 --> 00:36:31,000
De novo, estamos analizando toda a comunidade educativa

575
00:36:31,000 --> 00:36:34,000
e aí estamos melhorando

576
00:36:34,000 --> 00:36:37,000
os níveis ou o comportamento

577
00:36:37,000 --> 00:36:40,000
en todos os campos.

578
00:36:40,000 --> 00:36:43,000
Temos que pensar todos,

579
00:36:43,000 --> 00:36:46,000
os profesores, os pais,

580
00:36:46,000 --> 00:36:49,000
e aí dá muito que pensar a todos.

581
00:36:49,000 --> 00:36:52,000
Também quisemos

582
00:36:52,000 --> 00:36:55,000
melhorar a autoestima.

583
00:36:55,000 --> 00:36:58,000
Eu creio que a autoestima é

584
00:36:58,000 --> 00:37:01,000
essencial. Se unha

585
00:37:01,000 --> 00:37:04,000
sente bem consigo mesma,

586
00:37:04,000 --> 00:37:07,000
então não vai buscar

587
00:37:07,000 --> 00:37:10,000
problemas com os outros.

588
00:37:10,000 --> 00:37:13,000
Se está lutando contra ti mesmo,

589
00:37:13,000 --> 00:37:16,000
vai lutar contra os outros.

590
00:37:16,000 --> 00:37:19,000
Temos que conseguir que os filhos

591
00:37:19,000 --> 00:37:22,000
se sintam bem.

592
00:37:22,000 --> 00:37:25,000
E também os professores

593
00:37:25,000 --> 00:37:28,000
têm que sentir bem.

594
00:37:28,000 --> 00:37:31,000
Muitas vezes não lhes reconhecemos o trabalho,

595
00:37:31,000 --> 00:37:34,000
entonces também se podem sentir deprimidos.

596
00:37:34,000 --> 00:37:37,000
Também temos que pensar no plano de estudos

597
00:37:37,000 --> 00:37:40,000
e buscar oportunidades

598
00:37:40,000 --> 00:37:43,000
onde podemos falar

599
00:37:43,000 --> 00:37:46,000
da dignidade humana e da tolerancia

600
00:37:46,000 --> 00:37:49,000
e do respeito. Temos que aproveitar o plano de estudos

601
00:37:49,000 --> 00:37:52,000
para poder celebrar a diversidade.

602
00:37:52,000 --> 00:37:55,000
E todos vivemos

603
00:37:55,000 --> 00:37:58,000
em sociedades multiculturales,

604
00:37:58,000 --> 00:38:01,000
então, cuando mais fazemos isto, melhor.

605
00:38:01,000 --> 00:38:04,000
Agora temos a acción

606
00:38:04,000 --> 00:38:07,000
dos professores.

607
00:38:07,000 --> 00:38:10,000
Aqui temos os formadores que estão dentro das escolas,

608
00:38:10,000 --> 00:38:13,000
as escolas, os centros estão desabriando

609
00:38:13,000 --> 00:38:16,000
esa política escolar

610
00:38:16,000 --> 00:38:19,000
que incorpora toda esa

611
00:38:19,000 --> 00:38:22,000
essencia do programa.

612
00:38:22,000 --> 00:38:25,000
E agora chegamos a última fase

613
00:38:26,000 --> 00:38:29,000
do programa. Cada profesor

614
00:38:29,000 --> 00:38:32,000
tiene que aumentar la concienciación

615
00:38:32,000 --> 00:38:35,000
dos nenos, dos alunos.

616
00:38:35,000 --> 00:38:38,000
Ellos tén que entender

617
00:38:38,000 --> 00:38:41,000
que o acoso escolar é inafectuoso,

618
00:38:41,000 --> 00:38:44,000
não o toleramos e vamos tratar

619
00:38:44,000 --> 00:38:47,000
de erradicá-lo.

620
00:38:47,000 --> 00:38:50,000
E, sem indulgencias,

621
00:38:50,000 --> 00:38:53,000
todos têm que entender que é algo que

622
00:38:53,000 --> 00:38:56,000
podemos denunciar,

623
00:38:56,000 --> 00:38:59,000
não só podemos esperar que as víctimas

624
00:38:59,000 --> 00:39:02,000
lo denuncien, sino tambén

625
00:39:02,000 --> 00:39:05,000
os que lo observan, que lo ven e se callan

626
00:39:05,000 --> 00:39:08,000
ten que deixar de callarse e ten que denunciar.

627
00:39:08,000 --> 00:39:11,000
Porque senão estão apoiando

628
00:39:11,000 --> 00:39:14,000
ese acoso.

629
00:39:14,000 --> 00:39:17,000
Asi que os observadores

630
00:39:17,000 --> 00:39:20,000
ten que proteger a seus

631
00:39:20,000 --> 00:39:23,000
alunos.

632
00:39:23,000 --> 00:39:26,000
Por supuesto,

633
00:39:26,000 --> 00:39:29,000
soan os nenos com a mellor autoestima

634
00:39:29,000 --> 00:39:32,000
que son capazes de intervenir.

635
00:39:32,000 --> 00:39:35,000
Aí de novo estamos volvendo a

636
00:39:35,000 --> 00:39:38,000
a autoestima.

637
00:39:38,000 --> 00:39:41,000
Se un neno se sente bem,

638
00:39:41,000 --> 00:39:44,000
é máis provável que ajude a

639
00:39:44,000 --> 00:39:47,000
os demas.

640
00:39:47,000 --> 00:39:50,000
Esa denuncia do acoso escolar

641
00:39:50,000 --> 00:39:53,000
se tratará

642
00:39:53,000 --> 00:39:56,000
de forma

643
00:39:56,000 --> 00:39:59,000
muy comprensiva.

644
00:39:59,000 --> 00:40:02,000
En Inglaterra, nos anos 80,

645
00:40:02,000 --> 00:40:05,000
hubo unha escola, un centro

646
00:40:05,000 --> 00:40:08,000
en unha zona moi pouco favorecida

647
00:40:08,000 --> 00:40:11,000
e o director

648
00:40:11,000 --> 00:40:14,000
falou a classe dos nenos de 11 anos

649
00:40:14,000 --> 00:40:17,000
e dijo-los

650
00:40:17,000 --> 00:40:20,000
que se alguén

651
00:40:20,000 --> 00:40:23,000
me está acosando de forma repetida

652
00:40:23,000 --> 00:40:26,000
me podes chamar incluso fora do horario escolar

653
00:40:26,000 --> 00:40:29,000
no fim de semana, pero quero que vengáis a contármelo.

654
00:40:29,000 --> 00:40:32,000
E iso

655
00:40:32,000 --> 00:40:35,000
deu muita confianza a esses nenos

656
00:40:35,000 --> 00:40:38,000
e, em seguida,

657
00:40:38,000 --> 00:40:41,000
cando había algum tipo de problema com un neno maior

658
00:40:42,000 --> 00:40:45,000
e se foi bastante famosa

659
00:40:45,000 --> 00:40:48,000
esa escola.

660
00:40:48,000 --> 00:40:51,000
Então, tem que fazer entender aos nenos que vamos

661
00:40:51,000 --> 00:40:54,000
tratar de forma comprensiva

662
00:40:54,000 --> 00:40:57,000
os problemas do acoso.

663
00:40:59,000 --> 00:41:02,000
Logo, os nenos, os alunos

664
00:41:02,000 --> 00:41:05,000
tem que desenvolver unha carta de normas

665
00:41:05,000 --> 00:41:08,000
para a classe.

666
00:41:08,000 --> 00:41:11,000
Cando participamos na creación das normas

667
00:41:11,000 --> 00:41:14,000
é máis provável que as obedecemos.

668
00:41:17,000 --> 00:41:20,000
E, logo, o que sugerimos era

669
00:41:22,000 --> 00:41:25,000
fazer un día especial

670
00:41:29,000 --> 00:41:32,000
e, por exemplo,

671
00:41:32,000 --> 00:41:35,000
atraves de un vídeo, un DVD

672
00:41:35,000 --> 00:41:38,000
e, neste caso, fizemos unha exposición

673
00:41:38,000 --> 00:41:41,000
e os pais poderon ver

674
00:41:41,000 --> 00:41:44,000
e os profesores

675
00:41:44,000 --> 00:41:47,000
trabalharon com o que fosse

676
00:41:47,000 --> 00:41:50,000
coisas creativas, o arte, a música

677
00:41:50,000 --> 00:41:53,000
para dar importancia ao tema

678
00:41:53,000 --> 00:41:56,000
e se elegeu un día durante

679
00:41:56,000 --> 00:41:59,000
o ano escolar

680
00:41:59,000 --> 00:42:02,000
e aí se celebrava todo o tema

681
00:42:02,000 --> 00:42:05,000
de todo o que se había feito contra

682
00:42:05,000 --> 00:42:08,000
o acoso escolar.

683
00:42:08,000 --> 00:42:11,000
Aqui temos un exemplo de unha carta contra o acoso.

684
00:42:11,000 --> 00:42:14,000
Os nenos desenvolveron o que

685
00:42:14,000 --> 00:42:17,000
pareciam ser normas.

686
00:42:17,000 --> 00:42:20,000
Aqui temos os pontos, cada neno

687
00:42:20,000 --> 00:42:23,000
tem o direito de disfrutar do seu aprendizaje

688
00:42:23,000 --> 00:42:26,000
e de estar livre do acoso, tanto na escola

689
00:42:26,000 --> 00:42:29,000
como na comunidade.

690
00:42:30,000 --> 00:42:33,000
Logo, a comunidade educativa

691
00:42:33,000 --> 00:42:36,000
não vai tolerar

692
00:42:36,000 --> 00:42:39,000
neno tipo de acoso,

693
00:42:39,000 --> 00:42:42,000
incluso cando as acciones

694
00:42:42,000 --> 00:42:45,000
non tenen a intención de fazer daño.

695
00:42:45,000 --> 00:42:48,000
Logo, os alunos teñen que apoiar a todos os demas

696
00:42:48,000 --> 00:42:51,000
denunciando os casos de acoso.

697
00:42:51,000 --> 00:42:54,000
Os profesores non poden ver todo o que acontece

698
00:42:54,000 --> 00:42:57,000
na escola, por suposto, e necesitan esas denuncias.

699
00:42:57,000 --> 00:43:00,000
E por último, que se tratará moi seriamente

700
00:43:00,000 --> 00:43:03,000
o problema do acoso.

701
00:43:03,000 --> 00:43:06,000
Somos unha escola que denuncia o acoso

702
00:43:06,000 --> 00:43:09,000
e é demasiado serio para non denunciarlo.

703
00:43:09,000 --> 00:43:12,000
Aqui temos un exemplo, como já he dicho,

704
00:43:12,000 --> 00:43:15,000
de unha carta contra o acoso.

705
00:43:15,000 --> 00:43:18,000
Sería algo que se pondría na parede

706
00:43:18,000 --> 00:43:21,000
do aula e seguramente

707
00:43:21,000 --> 00:43:24,000
hai cosas parecidas aquí.

708
00:43:24,000 --> 00:43:27,000
Aqui temos a evaluación.

709
00:43:27,000 --> 00:43:30,000
Este estudo, por certo,

710
00:43:30,000 --> 00:43:33,000
teve o apoio

711
00:43:33,000 --> 00:43:36,000
do Calouche Gulbenkian.

712
00:43:36,000 --> 00:43:39,000
A fundación do Calouche Gulbenkian

713
00:43:39,000 --> 00:43:42,000
que nos ayudou moito.

714
00:43:42,000 --> 00:43:45,000
Tivemos, por suposto,

715
00:43:45,000 --> 00:43:48,000
que demonstrar se funcionaba.

716
00:43:48,000 --> 00:43:51,000
E o que fizemos era un análisis anterior

717
00:43:52,000 --> 00:43:55,000
e un análisis posterior.

718
00:43:55,000 --> 00:43:58,000
42 centros participaron

719
00:43:58,000 --> 00:44:01,000
e só podíamos comparar os datos

720
00:44:01,000 --> 00:44:04,000
en 22.

721
00:44:04,000 --> 00:44:07,000
No final, porque non todos os datos

722
00:44:07,000 --> 00:44:10,000
eran fiables

723
00:44:10,000 --> 00:44:13,000
porque algunos das escolas que non participaron

724
00:44:13,000 --> 00:44:16,000
desde o inicio, rellenaron os formularios

725
00:44:16,000 --> 00:44:19,000
e por diversos motivos.

726
00:44:20,000 --> 00:44:23,000
Al final só podíamos comparar os datos de 22.

727
00:44:23,000 --> 00:44:26,000
Cando falamos da victimización,

728
00:44:26,000 --> 00:44:29,000
os niveis

729
00:44:29,000 --> 00:44:32,000
baixaron

730
00:44:32,000 --> 00:44:35,000
en un 20%

731
00:44:35,000 --> 00:44:38,000
e unha reducción en o acoso frequente

732
00:44:38,000 --> 00:44:41,000
del 50%.

733
00:44:41,000 --> 00:44:44,000
E é comparável con os mellores resultados

734
00:44:44,000 --> 00:44:47,000
do Estudio Nacional de Noruega.

735
00:44:48,000 --> 00:44:51,000
O acoso frequente

736
00:44:51,000 --> 00:44:54,000
é o que buscamos

737
00:44:54,000 --> 00:44:57,000
porque se existe un acoso sistemático

738
00:44:57,000 --> 00:45:00,000
este é o tipo de acoso

739
00:45:00,000 --> 00:45:03,000
que pode tener

740
00:45:03,000 --> 00:45:06,000
consecuencias

741
00:45:06,000 --> 00:45:09,000
na sua saúde e no seu bem-estar.

742
00:45:09,000 --> 00:45:12,000
Aqui estamos vendo

743
00:45:12,000 --> 00:45:15,000
cifras para a reducción no acoso

744
00:45:16,000 --> 00:45:19,000
tivemos unha reducción do 17%

745
00:45:19,000 --> 00:45:22,000
en general

746
00:45:22,000 --> 00:45:25,000
e na reducción do acoso frequente

747
00:45:25,000 --> 00:45:28,000
o 70%.

748
00:45:28,000 --> 00:45:31,000
Vimos que o acoso

749
00:45:31,000 --> 00:45:34,000
se reduciu

750
00:45:34,000 --> 00:45:37,000
cando os filhos entenden que vamos serios

751
00:45:37,000 --> 00:45:40,000
os filhos se adaptan.

752
00:45:40,000 --> 00:45:43,000
Como sempre vemos

753
00:45:43,000 --> 00:45:46,000
que cando se introduce unha nova lei

754
00:45:46,000 --> 00:45:49,000
na sociedade

755
00:45:49,000 --> 00:45:52,000
todos nos adaptamos a esa nova lei

756
00:45:52,000 --> 00:45:55,000
e é o mesmo con os filhos nas escolas.

757
00:45:55,000 --> 00:45:58,000
Perguntamos aos alunos tamén

758
00:45:58,000 --> 00:46:01,000
se creían que os professores

759
00:46:01,000 --> 00:46:04,000
intervenían máis para parar o acoso

760
00:46:04,000 --> 00:46:07,000
e é moi importante esa percepción dos filhos

761
00:46:07,000 --> 00:46:10,000
porque dá un mensaje

762
00:46:10,000 --> 00:46:13,000
que o problema se toma en serio

763
00:46:13,000 --> 00:46:16,000
e os alunos dijeron que sim

764
00:46:16,000 --> 00:46:19,000
os professores intervenían

765
00:46:19,000 --> 00:46:22,000
máis a menudo

766
00:46:22,000 --> 00:46:25,000
e iso demostrava que o problema

767
00:46:25,000 --> 00:46:28,000
se tomaba moi en serio.

768
00:46:28,000 --> 00:46:31,000
O que non cambiou

769
00:46:31,000 --> 00:46:34,000
eran as denuncias do acoso

770
00:46:34,000 --> 00:46:37,000
e talvez o problema é que

771
00:46:38,000 --> 00:46:41,000
se sentían máis capazes

772
00:46:41,000 --> 00:46:44,000
ou incluso que os seus compañeros

773
00:46:44,000 --> 00:46:47,000
de classe intervenían

774
00:46:47,000 --> 00:46:50,000
e así non tenían que chegar a denunciarlo.

775
00:46:50,000 --> 00:46:53,000
Aqui no efecto é o que vimos

776
00:46:53,000 --> 00:46:56,000
antes os que dizían que non era

777
00:46:56,000 --> 00:46:59,000
un assunto seu era o 16%

778
00:46:59,000 --> 00:47:02,000
e despues iso baixou ao 9%

779
00:47:02,000 --> 00:47:05,000
e houve um aumento no número de filhos

780
00:47:05,000 --> 00:47:08,000
que iría ao 42%

781
00:47:08,000 --> 00:47:11,000
e así podemos ver

782
00:47:11,000 --> 00:47:14,000
que o mensaje

783
00:47:14,000 --> 00:47:17,000
estava chegando aos alunos.

784
00:47:17,000 --> 00:47:20,000
Así que para concluir podemos ver

785
00:47:20,000 --> 00:47:23,000
que a victimización global

786
00:47:23,000 --> 00:47:26,000
se reduciu en un 20%

787
00:47:26,000 --> 00:47:29,000
e o acoso se reduciu en un 17%.

788
00:47:29,000 --> 00:47:32,000
Cando falamos do acoso frequente

789
00:47:32,000 --> 00:47:35,000
a última se reduciu en un 50%

790
00:47:35,000 --> 00:47:38,000
e o acoso frequente en un 69%.

791
00:47:38,000 --> 00:47:41,000
Así que eu creo que podemos afirmar

792
00:47:41,000 --> 00:47:44,000
que tivemos moito éxito

793
00:47:44,000 --> 00:47:47,000
e eu creo en parte era debido

794
00:47:47,000 --> 00:47:50,000
ao compromiso tan enorme

795
00:47:50,000 --> 00:47:53,000
que tivemos entre os profesores

796
00:47:53,000 --> 00:47:56,000
e o centro educativo.

797
00:47:56,000 --> 00:47:59,000
Era unha maravilla poder trabajar con todos ellos.

798
00:47:59,000 --> 00:48:02,000
Unha bibliografía para os que

799
00:48:02,000 --> 00:48:05,000
queren ler máis sobre o tema

800
00:48:05,000 --> 00:48:08,000
eu creo que será fácil

801
00:48:08,000 --> 00:48:11,000
poder proporcionar eses datos durante estes días.

802
00:48:11,000 --> 00:48:14,000
Tivemos unhas limitações metodológicas

803
00:48:14,000 --> 00:48:17,000
sempre é o caso nos estudios.

804
00:48:17,000 --> 00:48:20,000
Nós tivemos alguns problemas

805
00:48:20,000 --> 00:48:23,000
con o tamanho dos centros

806
00:48:23,000 --> 00:48:26,000
eran centros educativos pequenos

807
00:48:26,000 --> 00:48:29,000
de ensenanza primaria

808
00:48:29,000 --> 00:48:32,000
e non teníamos escolas de controle.

809
00:48:32,000 --> 00:48:35,000
Pero agora estamos expandindo o programa

810
00:48:35,000 --> 00:48:38,000
a nivel nacional e temos grupos de controle

811
00:48:38,000 --> 00:48:41,000
e aí terminamos ese estudio.

812
00:48:41,000 --> 00:48:44,000
Así que vamos poder informar

813
00:48:44,000 --> 00:48:47,000
sobre eses resultados un pouco máis adiante.

814
00:48:47,000 --> 00:48:50,000
Aqui temos o nosso logotipo

815
00:48:50,000 --> 00:48:53,000
que son os elementos fundamentais do ABC

816
00:48:53,000 --> 00:48:56,000
para evitar agresión, ser tolerante

817
00:48:56,000 --> 00:48:59,000
e cuidar dos outros.

818
00:48:59,000 --> 00:49:02,000
Se todos fazemos isto

819
00:49:02,000 --> 00:49:05,000
é fácil conseguir

820
00:49:05,000 --> 00:49:08,000
unha reducción nos niveis de acoso e violencia.

821
00:49:08,000 --> 00:49:11,000
Também com o meu coautor

822
00:49:11,000 --> 00:49:14,000
Steven Minton

823
00:49:14,000 --> 00:49:17,000
que foi muito envolvido no programa nacional

824
00:49:17,000 --> 00:49:20,000
e aqui temos

825
00:49:20,000 --> 00:49:23,000
um livro que temos escrito

826
00:49:23,000 --> 00:49:26,000
sobre tudo o que temos feito

827
00:49:26,000 --> 00:49:29,000
com os formadores,

828
00:49:29,000 --> 00:49:32,000
com todos os materiales.

829
00:49:32,000 --> 00:49:35,000
Há um capítulo para os directores,

830
00:49:35,000 --> 00:49:38,000
para as autoridades, para os professores

831
00:49:38,000 --> 00:49:41,000
e também há um capítulo para os alunos

832
00:49:41,000 --> 00:49:44,000
para que podan ler desde a sua perspectiva.

833
00:49:44,000 --> 00:49:47,000
E também nos sentimos muito orgullosos

834
00:49:48,000 --> 00:49:51,000
porque en octubre lançamos un DVD

835
00:49:51,000 --> 00:49:54,000
que se chama Silent Witnesses

836
00:49:54,000 --> 00:49:57,000
e aqui temos unha gran oportunidade

837
00:49:57,000 --> 00:50:00,000
para provocar

838
00:50:00,000 --> 00:50:03,000
o debate entre os alunos

839
00:50:03,000 --> 00:50:06,000
porque temos

840
00:50:06,000 --> 00:50:09,000
exemplos de acoso escolar

841
00:50:09,000 --> 00:50:12,000
e é moi útil para os professores

842
00:50:12,000 --> 00:50:15,000
ter un material visual para provocar o debate

843
00:50:15,000 --> 00:50:18,000
e tal vez nos faltaba no estudio de Donegal

844
00:50:18,000 --> 00:50:21,000
e também incluso no estudio nacional

845
00:50:21,000 --> 00:50:24,000
pero já lo temos

846
00:50:24,000 --> 00:50:27,000
e vamos ver

847
00:50:27,000 --> 00:50:30,000
o trailer

848
00:50:30,000 --> 00:50:33,000
um pouco máis tarde

849
00:50:33,000 --> 00:50:36,000
entre estes seminarios

850
00:50:36,000 --> 00:50:39,000
e tem subtítulos

851
00:50:39,000 --> 00:50:42,000
se alguén en España

852
00:50:42,000 --> 00:50:45,000
quiera usar

853
00:50:45,000 --> 00:50:48,000
no creo que haya problema

854
00:50:48,000 --> 00:50:51,000
en incorporar subtítulos españoles

855
00:50:51,000 --> 00:50:54,000
e dito isto

856
00:50:54,000 --> 00:50:57,000
gostaria de dizer

857
00:50:57,000 --> 00:51:00,000
moitas gracias

858
00:51:00,000 --> 00:51:03,000
e agora veremos o trailer

859
00:51:12,000 --> 00:51:15,000
y

860
00:51:15,000 --> 00:51:18,000
y

861
00:51:18,000 --> 00:51:21,000
y

862
00:51:21,000 --> 00:51:24,000
y

863
00:51:24,000 --> 00:51:27,000
y

864
00:51:27,000 --> 00:51:30,000
y

865
00:51:30,000 --> 00:51:33,000
y

866
00:51:36,000 --> 00:51:39,000
y

867
00:51:40,000 --> 00:51:43,000
y

868
00:51:43,000 --> 00:51:46,000
y

869
00:51:46,000 --> 00:51:49,000
y

870
00:51:49,000 --> 00:51:52,000
y

871
00:51:52,000 --> 00:51:55,000
y

872
00:51:55,000 --> 00:51:58,000
y

873
00:51:58,000 --> 00:52:01,000
y

874
00:52:01,000 --> 00:52:04,000
y

875
00:52:04,000 --> 00:52:07,000
y

876
00:52:07,000 --> 00:52:13,750