Activa JavaScript para disfrutar de los vídeos de la Mediateca.
4.4 Guia y recursos elaboracion planes - JAL y Raquel - Contenido educativo - Contenido educativo - Contenido educativo
Ajuste de pantallaEl ajuste de pantalla se aprecia al ver el vídeo en pantalla completa. Elige la presentación que más te guste:
A llegado o momento de hablar do documento, da guía, que xa habéis conocido,
00:00:00
de la que xa os hemos falado e ponéis un exemplar en PDF neste repositorio,
00:00:11
a llegado o momento de falar de en que consiste,
00:00:17
coisas son as súas claves, coisas son os seus elementos fundamentais.
00:00:21
Aquel, Dievenes e eu mesmo vamos a intentar configurar un mapa sencillo
00:00:25
de coisos son os pasos e a secuencia lógica que un centro educativo debería cuidar
00:00:33
para desenvolver este plan do que hemos venido a falar.
00:00:40
Un elemento moi importante é que este curso escolar en o que estamos,
00:00:43
en 2021-2022, temos de considerarlo en este contenido concreto
00:00:48
como unha fase de pruebas, de experiencias, de vivencias
00:00:54
en relación a un proceso que non é sencillo.
00:01:01
Elaborar un plan, diseñarlo, sobre o papel, sempre é máis sencillo que implementarlo.
00:01:05
Existen moitas incidencias ao longo do curso nun centro educativo,
00:01:13
tempos que temos planificados para o desenvolvemento de algúnas ideas,
00:01:18
algúnas acciones, se ven absolutamente colapsados,
00:01:22
por novas necesidades ou por urgencias que non son deseables.
00:01:26
Pero o que pretendemos con este documento orientativo é intentar,
00:01:31
entendendo claramente como pensamos cando planificamos en educación,
00:01:37
entendendo tamén das dificultades que temos para sacar adelante todas as exigencias
00:01:42
que os sistemas educativos nos piden,
00:01:46
intentar, aqueles centros que estén especialmente interesados,
00:01:49
dibuixar un caminho relativamente sencillo que permita ir, pouco a pouco,
00:01:54
desenvolvendo fases e pasos para crear unha estructura
00:02:00
que permita darnos seguridade en relación con o contenido que é de referencia e que estamos abordando.
00:02:06
Detectar e prevenir os trastornos emocionales,
00:02:13
os desajustes psicolóxicos do noso alumnado.
00:02:18
Nesta guía temos planteado un diseño tipo que queremos que os sirva como guía
00:02:21
e non como unha ruta estricta para a implementación de un plan tal como o deseñamos.
00:02:28
Encontraréis aportaciones, ideas, ejemplos tanto de actividades como de actuaciones
00:02:36
que esperamos que os sirva de impulso para unha linea de intervención que nos parece moi interesante.
00:02:42
En línea con o que comenta Raquel e subrayando os elementos que ha introducido,
00:02:50
vou poñer un ejemplo.
00:02:57
Nós, de 0 a 10, en cualquier proceso de planificación,
00:03:00
en cualquier marco de diseño de unha intervención en educación,
00:03:04
podemos ser máis ambiciosos, 10, ou menos ambiciosos, 0 ou 1.
00:03:09
O que se plantea con o diseño que presentamos de secuencia
00:03:13
é que de unha maneira relaxada e, sobre todo, valorando coste-beneficio, recursos,
00:03:18
posibilidades, interés, compromiso, implicación, necesidades tamén,
00:03:26
un centro educativo poda chegar ao nivel 3, ao nivel 4, ao nivel 5
00:03:30
ou incluso superar ese gradiente sempre e cando vea que tiene opciones para illo,
00:03:34
sen que iso suponga unha sensación de que non estamos conseguindo o objetivo final.
00:03:41
Se trata de un plan que pode configurarse en un formato máis ambicioso ou menos ambicioso,
00:03:47
pero incluso nesta secuencia menos rica, aparentemente menos fértil,
00:03:54
sabemos ya que va a contribuir moito a mellorar as cousas
00:04:01
en relación con esta mirada que a guía tiene como referente fundamental,
00:04:05
esta mirada que entendemos que hay que incorporar cada vez con máis sensatez,
00:04:11
implicación e sensibilidade nos centros educativos.
00:04:17
¿Cuáles son as fases por as que un centro educativo pode transitar para diseñar,
00:04:20
para pensar en como armar este plan para a detección e promoción
00:04:26
de acciones para a prevención dos desajustes emocionales?
00:04:33
Bueno, non vou comentar nada que non sabemos
00:04:36
no mundo da planificación nos sistemas educativos.
00:04:40
Primeiro temos que justificar o porque
00:04:43
e é importante que os equipos directivos se sienten
00:04:45
con agentes da comunidade educativa especialmente implicados
00:04:49
no contexto do que é o desenvolvemento do centro
00:04:55
para intentar interpretar se verdadeiramente en el centro
00:05:00
se dan esas necesidades de las que estamos hablando.
00:05:03
Neste sentido, os profesionais da orientación
00:05:06
aportarán unha visión especialmente interesante sobre estas cuestiones
00:05:08
como as jefaturas de estudios, como o conjunto de tutores e de tutoras
00:05:14
que desenvolven esa función tan ejemplar e significativa no dia a dia.
00:05:21
Tambén a través de conversacións no Consello Escolar
00:05:26
ou incluso con as asociacións de madres e de padres.
00:05:29
O importante é, vamos a justificarlo
00:05:34
e para iso vamos a sentarnos e vamos a falar
00:05:37
de que necesidades hemos podido observar al respecto.
00:05:39
Posteriormente, hai unha fase que está sempre relacionada con a planificación.
00:05:43
Se nos vemos que é necesario pensar e desenvolver acciones neste sentido
00:05:50
para reconocer mellor as necesidades emocionales do nosso alumnado
00:05:56
e poder atenderlas á maior brevedade e con a mellor resposta posible
00:06:00
o importante é saber que vamos a tener que pasar por unha secuencia lógica
00:06:05
no contexto organizativo dun centro.
00:06:10
Portanto, a Comisión de Coordinación Pedagógica
00:06:12
teña un papel especialmente relevante neste sentido.
00:06:15
Para iso, o equipo directivo é lógico que haya preparado un dossier
00:06:18
utilizando os moitos recursos que tiñe a guía
00:06:23
un dossier sencillo que ilustre o porqué pretendemos facer isto
00:06:27
e que se debata en ese contexto organizativo
00:06:33
quais serían as claves para poder pensar unha boa planificación.
00:06:36
A partir de aí, entraríamos nun proceso
00:06:42
que sempre tiñe que ver con a sensibilización.
00:06:46
Tendremos que intentar reconocer
00:06:49
qual é a mellor maneira de llegar a todos os agentes da actividade educativa
00:06:52
para facerles sensibles a esta necesidade
00:06:56
e para iso tamén disponemos de numerosos recursos.
00:06:59
Recursos que están sempre al acceso gracias a un clic
00:07:02
en o nosso ordenador, en cualquier navegador
00:07:08
e que poden ser perfectamente descargables.
00:07:11
Na guía tamén aparecen unhos cuestionarios
00:07:15
que nos ajuntamos ao final do documento
00:07:18
para que nos sirvan como instrumento
00:07:20
máis ou menos fiable de recolhida de información,
00:07:23
de opinión de tutores, de familias...
00:07:25
Porque se trata de aterrizar nas nosas necesidades,
00:07:28
na nosa realidade de centro
00:07:31
e recolher de todos os agentes da comunidade educativa
00:07:33
que necesidades son as que tenemos neste centro.
00:07:36
Efectivamente, hai ocasións en que intentar descobrir
00:07:40
en que contexto nos desenvolvemos e que necesidades tenemos
00:07:45
pode resolverse con conversaciónes,
00:07:50
en el contexto de un diálogo,
00:07:54
pero nós temos incorporado un elemento máis
00:07:56
e é a posibilidad de reflexión individual
00:07:59
de padres, de madres, de alumnado,
00:08:02
tamén de profesores e profesoras
00:08:05
que permitan, con un guión especifico relacionado
00:08:07
con este tipo de contenidos,
00:08:11
que permitan unha profundización sosegada
00:08:13
e nese contexto individual.
00:08:16
Por tanto, estamos,
00:08:18
despois de ese momento en que el equipo de directivo
00:08:20
ha dicho que nos interesa hacer esto,
00:08:23
verdaderamente lo necesitamos,
00:08:25
vamos a justificarlo.
00:08:27
Vamos a intentar integrarlo
00:08:28
nas estructuras organizativas que tene o centro.
00:08:30
Vamos a facer as consultas oportunas
00:08:32
para ir concretando esas necesidades.
00:08:34
Vamos a sensibilizar ao mesmo tempo
00:08:37
sobre o importante que é isto.
00:08:39
Estamos falando de actuaciones que,
00:08:41
como hemos comentado,
00:08:43
poden ser máis ricas,
00:08:44
máis nutridas, por decirlo de alguna maneira,
00:08:46
de acciones concretas o menos,
00:08:51
dependendo das posibilidades que tengamos.
00:08:54
Pero o máis importante de todo
00:08:57
é saber reconocer
00:08:59
que estes pasos que hemos dado
00:09:02
son moi importantes,
00:09:04
porque estamos abriendo unha mirada,
00:09:05
estamos abriendo unha ventana
00:09:08
á unhas necesidades que non sempre
00:09:09
han sido contempladas
00:09:11
no contexto do sistema educativo.
00:09:13
Ni siquera, por suposto,
00:09:15
no contexto do que a sociedade
00:09:17
exige a un centro educativo
00:09:19
en relación con a satisfacción
00:09:21
das necesidades do alumnado.
00:09:23
A partir dese proceso
00:09:25
en o que nos dibujamos unha primeira propuesta,
00:09:27
dibujando con as aportaciones
00:09:30
de todos os agentes da comunidade educativa,
00:09:32
ha pasado por el crisol,
00:09:35
del claustro,
00:09:37
del consejo escolar,
00:09:38
de las asociaciones
00:09:39
de padres e de madres,
00:09:40
ha sido revisada por el equipo de tutores.
00:09:43
Estamos en situación de dibujar
00:09:46
ya a estrutura dese plan.
00:09:48
Que acciones vamos a acometer con el alumnado,
00:09:51
que acciones vamos a acometer con el profesorado
00:09:55
y que acciones vamos a acometer con as familias.
00:09:57
Isto é especialmente importante,
00:10:00
porque un buen plan en este ámbito,
00:10:02
en el que estamos detallando ideas
00:10:05
e reflexiones al respecto del mismo,
00:10:09
como todo buen plan en educación,
00:10:12
requiere de que haya participación
00:10:14
de todos os agentes da comunidade educativa.
00:10:16
Non só,
00:10:18
devemos insistir en o que devemos hacer
00:10:20
con os alumnos e con as alumnas,
00:10:22
que tamén, e é moi importante.
00:10:24
Por tanto, o máis relevante
00:10:26
de todo este proceso,
00:10:28
é que, se chegamos hasta este momento,
00:10:30
sabremos que temos que hacer
00:10:32
esas reacciones con padres,
00:10:34
con familias,
00:10:37
con profesorado e con alumnos.
00:10:38
Pero vamos a quedarnos
00:10:40
con as actividades,
00:10:42
con os alumnos,
00:10:43
que probablemente son sempre
00:10:44
o elemento estrella
00:10:45
dun buen plan no sistema educativo.
00:10:47
Raquel.
00:10:49
Na guía ofrecemos
00:10:50
unhas ejentificaciones de actividades,
00:10:52
au sendo moi conscientes
00:10:55
que se poden usar moitas actividades,
00:10:57
moitos materiales,
00:10:59
nos hemos atrevido
00:11:00
a diseñar unha estructura
00:11:02
que nos parece coerente
00:11:04
e que os pode servir como punto de partida
00:11:06
para lanzarnos en esta linea de intervención.
00:11:08
Hemos diseñado cuatro bloques,
00:11:11
denominados
00:11:13
¿Quén soi?
00:11:14
¿Como soi?
00:11:15
Mi vida con os demas
00:11:16
e yo ante o sofrimento.
00:11:18
O primero destes bloques,
00:11:19
o objetivo
00:11:21
¿Quén soi?
00:11:23
É moito claro.
00:11:24
É ofrecer a oportunidade aos alumnos
00:11:25
para que se conoxen,
00:11:27
para que nos conten
00:11:29
a súa historia personal
00:11:30
e as súas experiencias vitales.
00:11:31
E unha actividade moi sencilla
00:11:33
que proponemos,
00:11:35
aunque a guía parece máis
00:11:36
que está no alcance
00:11:38
de todos os docentes,
00:11:39
é pedirles aos nosos alumnos
00:11:40
que nos escriban
00:11:42
unha pequena autobiografía.
00:11:43
Esta actividade tan sencilla
00:11:45
nos vai permitir
00:11:46
que o alumno nos conte,
00:11:48
nos conte as súas experiencias vitales
00:11:50
e algo que nos consideramos moi importante
00:11:52
as súas expectativas de futuro.
00:11:54
É abrir unha pequena ventana
00:11:57
ao conhecimento dos nosos chicos.
00:11:59
En un segundo bloque
00:12:01
estaríamos falando de
00:12:03
¿Como soi?
00:12:04
E o que queremos
00:12:05
trabajar en este bloque de actividades
00:12:06
é dar oportunidades ao alumno
00:12:08
que se conoxa máis
00:12:11
e que se conoxa mellor.
00:12:13
En un momento evolutivo
00:12:15
que sabemos que é importante
00:12:17
na construcción da identidade personal
00:12:18
e somos moi conscientes
00:12:21
que neste proceso tan complexo
00:12:23
e multifactorial
00:12:26
intervenen variables
00:12:27
como a opinión do círculo social,
00:12:28
o uso das redes sociales
00:12:31
e a aplicación que damos á tecnologia.
00:12:33
Sendo conscientes destas variables
00:12:37
temos introducido actividades
00:12:39
como exemplo
00:12:41
sobre o uso que facen
00:12:43
os nosos chicos e chicas
00:12:45
das redes sociales.
00:12:47
Porque sabemos que afectan
00:12:48
de forma considerable
00:12:50
nas seusas emocións,
00:12:52
nas seus pensamentos
00:12:53
e impactan de forma excesiva
00:12:55
ou desmesurada
00:12:58
no seu estado de ánimo.
00:12:59
Un terceiro bloque de actividades
00:13:01
o temos denominado
00:13:03
Mi vida con os demais.
00:13:05
Pois aquí o que pretendemos
00:13:07
trabajar é que o alumno
00:13:10
teña que entender
00:13:12
que teña que ponerse
00:13:13
na pele do outro.
00:13:15
Sabemos que
00:13:17
cando o malestar emocional chega
00:13:18
o único que nos calma
00:13:20
é saber que nos comprenden,
00:13:22
sentirnos escuchados
00:13:25
e saber que nadie me está juzgando.
00:13:27
Planteamos actividades
00:13:30
de lucha contra o estigma
00:13:32
e de unha maneira
00:13:34
moi real e moi directa
00:13:36
falamos con os adolescentes
00:13:38
da saúde mental.
00:13:40
Se entenden o que é
00:13:41
e que non afecta
00:13:43
só a unha población adulta
00:13:44
que o temos
00:13:46
en cualquier franja de edad.
00:13:47
E a comunicación asertiva,
00:13:49
o respeito
00:13:52
e a escucha activa
00:13:53
ellos como companeros
00:13:55
poden ajudar moito
00:13:57
a todos os que están passando por ello.
00:13:58
E o último bloque de actividades
00:14:01
que o temos denominado
00:14:03
Durante o sofrimento
00:14:04
pois o objetivo que temos
00:14:06
nesta proposta de actividades
00:14:08
é que os nosos chicos
00:14:10
entendan
00:14:12
que as emociones
00:14:13
de malestar,
00:14:15
de tristeza,
00:14:16
de soledade,
00:14:18
de pena
00:14:19
pois que chegan
00:14:20
son emociones básicas
00:14:21
e nos chegan
00:14:22
a todos en algún momento.
00:14:23
Queremos entrenar
00:14:25
en habilidades de solución de problemas,
00:14:26
en o manejo
00:14:28
de situaciones de crisis
00:14:30
e, sobre todo,
00:14:32
en algo fundamental
00:14:33
que é
00:14:34
en saber pedir ayuda.
00:14:35
As actividades que proponemos
00:14:36
son moi sencillas
00:14:38
pero que proponen
00:14:39
ao alumno
00:14:41
plantearse
00:14:42
en seu entorno máis cercano
00:14:43
que persoas
00:14:45
teñen
00:14:46
ou poden confiar
00:14:47
e, non sei,
00:14:49
cualidades que poden tener
00:14:51
para confiar en unha persoa.
00:14:53
Este seria un pouco
00:14:55
o recorrido de actividades
00:14:57
que nesta guía os planteamos.
00:14:59
Fijaos,
00:15:01
Raquel e eu
00:15:02
llevamos tempo
00:15:03
trabajando
00:15:04
con os centros educativos
00:15:05
en unha tarea
00:15:07
durísima
00:15:09
pero tremendamente
00:15:10
necesaria
00:15:12
que é
00:15:14
ayudarles
00:15:15
a vivir
00:15:16
os peores momentos.
00:15:17
Probablemente,
00:15:19
aqueles que están relacionados
00:15:20
con, por suposto,
00:15:22
o falecimento
00:15:23
de algún alumno
00:15:24
por razones
00:15:25
que teñen que ver
00:15:26
con o sofrimento psicológico
00:15:27
en forma de
00:15:29
conducta suicida, por exemplo.
00:15:30
Ou tamén
00:15:32
en contextos
00:15:33
en os que
00:15:34
a autolesión,
00:15:35
a violencia autoinfligida
00:15:36
hace a aparición
00:15:38
e non sempre
00:15:40
temos as herramientas
00:15:41
para saber
00:15:42
como actuar,
00:15:43
que facer,
00:15:44
como trabajar con as familias,
00:15:45
como trabajar
00:15:46
con o alumnado.
00:15:47
En definitiva,
00:15:49
llevamos tempo
00:15:50
aprendendo moito
00:15:51
de todos vosotros
00:15:52
e de todas vosotras.
00:15:54
O profesorado nos enseña
00:15:56
cada día
00:15:58
que nos sentamos
00:15:59
con ese contexto
00:16:01
de dolor,
00:16:03
de inquietud,
00:16:04
de desasosiego,
00:16:05
de necesidade.
00:16:06
O profesorado nos enseña
00:16:07
cada día
00:16:08
novas rutas,
00:16:09
novos recursos,
00:16:10
novas maneras
00:16:11
de afrontar
00:16:12
la dificultad
00:16:13
en os centros educativos.
00:16:14
Una dificultad
00:16:15
que non está relacionada
00:16:16
en este caso
00:16:17
con a dificultad académica,
00:16:18
con os problemas académicos,
00:16:19
con os problemas de rendimiento,
00:16:20
sino que está relacionada
00:16:21
con problemas
00:16:22
graves,
00:16:23
importantes
00:16:24
en el desarrollo emocional
00:16:25
de nuestro alumnado.
00:16:26
Negar esta realidad
00:16:28
é un error
00:16:29
e seguramente
00:16:31
os centros educativos
00:16:34
tengamos todos
00:16:35
todos os derechos
00:16:36
a seguir pedindo
00:16:38
máis medios,
00:16:40
máis recursos.
00:16:41
Pero tamén é verdad
00:16:42
que tenemos,
00:16:43
contamos
00:16:44
con moitos recursos
00:16:45
no día a día
00:16:46
e que están relacionados
00:16:47
con a nosa capacidad
00:16:48
para querer,
00:16:49
para mostrar
00:16:50
afecto,
00:16:51
cariño,
00:16:52
para saber mirar,
00:16:53
para saber ler
00:16:54
as necesidades,
00:16:55
para saber preguntar
00:16:56
e para saber compartir
00:16:57
con os compañeros
00:16:58
e com as compañeras
00:16:59
as incertidumbres
00:17:00
que tenemos
00:17:01
ou o desasosiego
00:17:02
que tenemos
00:17:03
en relación
00:17:04
con o comportamiento
00:17:05
de algun alumno
00:17:06
ou alguna alumna.
00:17:07
Esto é un reto,
00:17:08
isto non é futuro,
00:17:10
isto é unha necesidade
00:17:11
agora.
00:17:12
E o que hemos aprendido
00:17:13
en estes anos
00:17:16
é fundamentalmente
00:17:19
primeiro a respetar
00:17:20
moito máis
00:17:21
o profesorado
00:17:22
no seu día a día,
00:17:23
na sua acción cotidiana
00:17:24
e sobre todo
00:17:25
a escuchar
00:17:26
aos alumnos
00:17:27
e aos alumnos
00:17:28
que han sufrido
00:17:29
porque é moi habitual
00:17:30
escucharles dizer
00:17:31
que este ou aquel profesor
00:17:32
ou profesora
00:17:35
me salvou a vida.
00:17:36
E estas son
00:17:37
as cousas
00:17:38
que te ponen
00:17:39
a carne e a harina
00:17:40
á veces,
00:17:41
pero hai que dicirlas
00:17:42
así alto e claro.
00:17:43
O plan,
00:17:44
además de actividades
00:17:45
con alumnos
00:17:46
e con alumnas
00:17:47
que,
00:17:48
como bien
00:17:49
ha especificado Raquel,
00:17:50
bueno,
00:17:51
dibujan un itinerario
00:17:52
de acciones
00:17:54
moi interesantes,
00:17:55
pero que van máis allá
00:17:56
do que normalmente
00:17:57
entendemos
00:17:58
como actividades
00:17:59
de desarrollo emocional,
00:18:00
porque estas
00:18:01
hablan del sufrimiento
00:18:02
humano,
00:18:03
hablan del estigma,
00:18:04
hablan del daño emocional,
00:18:05
hablan del dolor
00:18:07
e hablan del papel
00:18:09
que o resto
00:18:10
das persoas
00:18:11
neses contextos
00:18:12
ten.
00:18:13
E hablan tamén
00:18:14
dos riscos
00:18:15
asociados
00:18:16
ao comportamento
00:18:17
suicida.
00:18:18
Tambén
00:18:19
nos adentramos
00:18:20
nese complexo
00:18:21
mundo
00:18:22
con alguna
00:18:23
actividade
00:18:24
que está
00:18:25
planificada.
00:18:26
Entre as actividades
00:18:27
hemos hablado
00:18:28
de las de los
00:18:29
álbumes
00:18:30
que son
00:18:31
actividades
00:18:32
de desarrollo
00:18:33
emocional,
00:18:34
actividades
00:18:35
que se pueden hacer
00:18:36
con las familias
00:18:37
en el marco
00:18:38
de la acción
00:18:39
tutorial,
00:18:40
por ejemplo,
00:18:41
pero no solo,
00:18:42
ou con el profesorado
00:18:43
en el ámbito
00:18:44
del trabajo
00:18:45
en claustro,
00:18:46
en el ámbito
00:18:47
del trabajo
00:18:48
en la reunión
00:18:49
de tutores,
00:18:50
etc.,
00:18:51
etc.
00:18:52
Tenemos
00:18:53
muchas
00:18:54
posibilidades,
00:18:55
pero lo que
00:18:56
sabemos
00:18:57
es que en el momento
00:18:58
en que empiezas
00:18:59
a hacer
00:19:00
este proyecto,
00:19:01
en estos
00:19:02
contenidos
00:19:03
de los que
00:19:04
estamos hablando,
00:19:05
logramos
00:19:06
unos beneficios
00:19:07
que son expansivos
00:19:08
y que son
00:19:09
dificiles de medir
00:19:10
y que agrandan
00:19:11
y engrandecen
00:19:12
el corazón
00:19:13
de la escuela.
00:19:14
A partir
00:19:15
de ahí
00:19:16
quedan
00:19:17
dos fases
00:19:18
que a veces
00:19:19
quedan
00:19:20
un tanto
00:19:21
arrinconadas,
00:19:22
pensando
00:19:23
en esta idea
00:19:24
del activismo
00:19:25
que lo que
00:19:26
tengo que hacer
00:19:27
es hacer,
00:19:28
hacer,
00:19:29
hacer.
00:19:30
No estaremos
00:19:31
cerrando
00:19:32
bien
00:19:33
y todavía
00:19:34
quedará
00:19:35
una fase.
00:19:36
No estaremos
00:19:37
cerrando bien
00:19:38
el proceso.
00:19:39