Activa JavaScript para disfrutar de los vídeos de la Mediateca.
Prevención del suicidio en los centros educativos: Mesa Redonda
Ajuste de pantallaEl ajuste de pantalla se aprecia al ver el vídeo en pantalla completa. Elige la presentación que más te guste:
Mesa redonda de la Jornada "Prevención del suicidio en centros educativos" celebrada el 28 de abril de 2021
Unha das observacións que Carlos fez
00:00:00
en relación con a necessidade de falar dos filhos e das filhas
00:00:03
como un caso real.
00:00:06
Un instituto, hace dois anos,
00:00:08
dois anos prácticamente,
00:00:11
un chico de segundo de bachillerato
00:00:14
se tira a vida.
00:00:17
Se tira de un ponte coincidindo
00:00:18
que un coche viene hacia ele.
00:00:21
Acudimos ao centro
00:00:25
Falamos con o equipo directivo, vemos que ha pasado
00:00:30
O orientador entra
00:00:34
Entramos no aula
00:00:36
que já conozía, por suposto, a noticia
00:00:39
onde estava escolarizado o alumno
00:00:42
Desarrollamos todo un proceso
00:00:45
de explicación
00:00:48
de procesos, pero sobre todo
00:00:51
de intento de empoderamento do grupo
00:00:54
para que se sentía libre
00:00:57
de llorar, de hablar
00:01:00
de escolher a mellor maneira
00:01:03
de recordar ao seu companheiro
00:01:06
de continuar esa semana
00:01:09
con que acciones, con que procesos
00:01:12
son momentos moi duros
00:01:15
onde o que prima, fundamentalmente,
00:01:18
son as emociones, o respeito
00:01:21
y dejar de llorar, y dejar de hablar
00:01:24
Ese día, falé con dois grupos
00:01:27
que conozían ao compañero fallecido
00:01:30
Dois grupos A e B, segundo de bachillerato
00:01:33
E había un terceiro grupo
00:01:36
que era de un grupo novo
00:01:39
en o instituto, isto ocorrió en setiembre
00:01:42
de Artes, do bachillerato de Artes
00:01:45
E eu ese día volví ao despacho
00:01:48
pero con eles non hablé, non conozían
00:01:51
ao compañero apenas le conozían
00:01:54
levábamos quinze dias de clase
00:01:57
E cando cheguei ao despacho, o director me chame
00:02:00
e me dice, José Antonio, tens de venir
00:02:03
porque este terceiro grupo
00:02:06
dice que precisa falar con alguén
00:02:09
ao respecto do tema
00:02:12
Por suposto, arreglamos e imediatamente vim
00:02:15
para hablar de por que pasan estas cosas
00:02:18
sempre con unha perspectiva de incorporar para sempre
00:02:21
a esa persona no coração, no grupo
00:02:24
de non deixar de falar dele
00:02:27
de que podía seguir vivo no nosso coração
00:02:30
Este é o reto, a trayectoria
00:02:33
E no discurso
00:02:36
houve até quatro menes de um grupo de 28
00:02:39
que levantaron a mão, tres menes e un mene
00:02:42
Ao terminar esta conversación
00:02:46
a tutora me dicía, pero isto como é posible?
00:02:49
Digo, isto é así
00:02:52
Estamos en momentos vitales
00:02:55
profundamente cargados de vulnerabilidade
00:02:58
E no momento en que escarbas
00:03:01
profundizas, permites que a xente fale
00:03:04
o máis importante, o dicíamos antes
00:03:07
termino, é que permites que afloren sensaciónes
00:03:10
e, portanto, que podas ajudar
00:03:13
Cando a xente dice, pero é que me dá medo
00:03:16
de falar, pero é que hay que falar
00:03:19
Porque os chicos están deseando tener a un interlocutor
00:03:22
e poder falar de cosas que les preocupan, que les inquietan
00:03:25
Claro que hay que hacerlo, como se dicía, moi ben
00:03:28
con orden, con criterio, por parte de persoas formadas
00:03:31
Bueno, deste se trata, de ir generando planes
00:03:34
adecuados para poder desarrollar esta tarea
00:03:37
Hay algúnas preguntas, muchísimas gracias a los tres
00:03:40
que vou a ir compartindo
00:03:43
de maneira equilibrada
00:03:46
Bueno, hay unha que eu creo que has contestado
00:03:49
Fernando
00:03:52
que tiene que ver con que, en que medida
00:03:55
Si, en que medida pensas que as tecnologías
00:04:01
da información e da comunicación poden ajudar
00:04:04
a los menores en estas situaciones
00:04:07
Bueno, e indudablemente
00:04:10
as tecnologías de información e de comunicación van a ayudar
00:04:13
a aspectos preventivos, como unha prevención primaria
00:04:16
dentro do aspecto clínico e do aspecto educativo
00:04:19
Por que? Porque os adolescentes, os menores, se comunican
00:04:22
sus emociones a través das redes
00:04:25
as redes sociales, o internet, a mensajería instantánea
00:04:28
está dentro do seu ADN social e a sua forma de comunicación
00:04:31
Por tanto, comunican sus emociones, sentimientos
00:04:35
futuro, desesperanza e medo a través das redes sociales
00:04:38
Necesitamos usar as redes sociales, á veces
00:04:41
e casi de unha forma casi imprescindible
00:04:44
para poder chegar dentro do mundo interior
00:04:47
que viven os adolescentes
00:04:50
E vou poner un exemplo muy claro que vais entender perfectamente
00:04:53
Fijaos que en consulta, cando hablo con algunos adolescentes
00:04:56
ten serias dificultades para poder reconocer estados emocionales
00:04:59
Non poden reconocer estados emocionales
00:05:02
Pero son capaces de reconocerlos a través dos emojis
00:05:05
das mensajerías instantáneas
00:05:08
Entonces, moitas veces, jogamos ao juego con adolescentes
00:05:11
onde eles mandan, a través do telefono de consulta, determinados emojis
00:05:14
reflejando o estado emocional que lhe fez sentir determinadas circunstancias
00:05:17
Fijaos como se poden usar as tecnologías
00:05:20
para chegar a un lenguaje que dificilmente, como adultos, entenderíamos
00:05:23
pero que eles canalizan moi ben as emociones
00:05:26
Fijaos como se poden usar as tecnologías para llegar a un adolescente
00:05:29
dentro do virtual, a través de todo o inventario
00:05:32
todo o inventario social dentro do virtual
00:05:35
Temos que usar as redes sociales para chegar aos adolescentes
00:05:38
para prevenir determinadas conductas
00:05:41
pero tamén temos que limitar tamén un mal uso
00:05:44
porque, evidentemente, tamén ten sus riesgos
00:05:47
pero a potencialidade do uso das novas tecnologías de información e de comunicación
00:05:50
para chegar aos adolescentes, é esencial
00:05:53
Unha pergunta moi interesante e que afecta a un tema tamén bastante desconocido
00:05:56
Una pergunta moi interesante e que afecta a un tema tamén bastante desconocido
00:05:59
non desconocido no contexto do fenómeno do suicidio
00:06:02
non desconocido no contexto do fenómeno do suicidio
00:06:05
pero sí que transpassa uns límites
00:06:08
que, no mundo da educación, nos han empezado a sorprender
00:06:11
que, no mundo da educación, nos han empezado a sorprender
00:06:14
porque non todos os... e, portanto, a descolocar
00:06:17
non todos os chicos e chicas que están nos centros educativos son menores de edad
00:06:20
porque, non todos os chicos e chicas que están nos centros educativos son menores de edad
00:06:23
tenemos chicos que cumplen os 18 anos e están cursando bachillerato, por exemplo
00:06:26
tenemos chicos que cumplen os 18 anos e están cursando bachillerato, por ejemplo
00:06:29
ou que están nos centros de educación de personas adultas
00:06:32
e hai unha pergunta moi interesante e, portanto
00:06:35
e, portanto, vai, eu te a vou comentar, aunque é complexa
00:06:38
pero unha das cousas que se pon encima da mesa
00:06:41
cando acudimos a asesorar nestos casos
00:06:44
e se o chico me dice
00:06:47
e, portanto, eu contando, falando de un chico de 19 anos
00:06:50
porque hai gente que ten 30 anos e te contan
00:06:53
que están pensando en quitarse a vida
00:06:56
dizen, en nosso caso, estamos falando de un centro de educación de personas adultas
00:06:59
os centros de adultos nos vemos en situaciones complicadas
00:07:02
respecto a este tema, já que os alunos son maiores de edad
00:07:05
e, en moitas ocasiones, non nos dan o permiso
00:07:08
de comunicar a situación difícil
00:07:11
e con momentos cercanos ao suicidio a familiares
00:07:14
non sabemos moi bem como poderíamos proceder
00:07:17
nestes casos, se chamamos aos alunos 1 ou 2
00:07:20
en situaciones incontrolables, pero pouco máis
00:07:23
a nivel dos centros, por a maioria de edad
00:07:26
que pensas?
00:07:29
non é que pense, é unha cuestión legal
00:07:32
nós, os psicólogos, temos a obligación de secreto profesional
00:07:35
salvo en algunas excepciones, que son o daño hacia outros
00:07:38
ou o daño hacia a persona que estamos atendendo
00:07:41
entendo que é igual
00:07:44
que se alguén ten conocimento que unha persona se vai facer daño
00:07:47
ten a obligación de comunicarlo
00:07:50
evidentemente, un centro educativo, seja maior ou menor de edad
00:07:53
tem que chamar ao aluno 1 ou 2 para que o atendan
00:07:56
non tem que esperar, porque, ao mellor, cando sai o centro
00:07:59
é tarde, então, evidentemente, insisto
00:08:02
nós que temos a obligación de secreto profesional
00:08:05
temos a obligación de comunicar e de proteger
00:08:08
a un paciente, se comunica que se queira facer daño
00:08:11
entón, como non se vai facer nun centro educativo?
00:08:14
creo que é extrapolable, creo que todos
00:08:17
temos a obligación de comunicar e de proteger, independentemente da edad
00:08:20
eu pensaba que ias facer outra pergunta de outro tipo
00:08:23
se queres, aproximate a ela
00:08:26
á veces a coisa non é tan clara
00:08:29
porque, en ocasión, o aluno non explica
00:08:32
que eu penso en facerme daño manhã
00:08:35
sino que está nun processo complexo
00:08:38
que lhe ven a cabeza ideas, etc
00:08:41
entón, o orientador do centro, o equipo directivo
00:08:44
á veces intenta aproximarse
00:08:47
é preciso que os pais conozcan isto
00:08:50
é preciso que os pais conozcan isto
00:08:53
en absoluto, pero non estás acudindo a terapia
00:08:56
non o deixei
00:08:59
efectivamente, a chamada ao aluno 1 ou 2 é pertinente
00:09:02
en outras ocasiones é máis complexo
00:09:06
pero a mí me parece que lo has deixado claro, Meridiano
00:09:09
cando hai posibilidad de daño a outros ou a unho mesmo
00:09:12
temos que facer cosas, seja maior de edad
00:09:15
ou, por suposto, se é menor de edad
00:09:18
e, además, o que é o risco potencial, como comentaba antes
00:09:21
que, insisto, cando é adolescente
00:09:24
esa escalada non sempre está tan clara
00:09:27
e se pode passar das ideas ao acto
00:09:30
evidentemente, hay que proteger
00:09:34
desde os centros educativos
00:09:37
se chaman ao aluno 1 ou 2 por crisis de ansiedade
00:09:40
non se chamará ao aluno 1 ou 2 por este tipo de cuestiones
00:09:43
já, o profesional que o asista
00:09:46
tanto na ambulancia ou no hospital
00:09:49
valorará o risco
00:09:52
evidentemente, os docentes non ten a responsabilidade
00:09:55
ou non poden ter a responsabilidade de valorar
00:09:58
o risco que ten, pero se ten
00:10:01
este conhecimento, hay que proteger ao menor
00:10:04
non sei se me explica
00:10:07
Carlos, unha consideración
00:10:10
que ten que ver, creo
00:10:13
de maneira significativa con as
00:10:16
observaciones que has feito
00:10:19
gostaria de conocer propostas de trabalho
00:10:22
cando unha das alunas
00:10:25
ha intentado quitarse a vida
00:10:29
me parece dificil gestionar a confidencialidade
00:10:32
cando hai companheiras que saben o que ha ocorrido
00:10:35
a información circula como un rumor
00:10:38
e a familia e a alumna peden que non se fale de caso
00:10:41
podes falar tu e podes tamén comentar vosotros
00:10:44
non sei se falar directamente sobre a depresión e o suicidio en classe
00:10:47
por outro lado, non sinto que tenga a preparación
00:10:50
ou formación para poder falar disso como tutor
00:10:53
esta situación se da en moitas ocasiones
00:10:57
hai un rumor, hai algun companheiro ou companheira
00:11:00
que saben que ha ocorrido isto, pero non se ha extendido
00:11:03
e en moitas ocasiones os centros
00:11:06
dudan de se devo abiertamente
00:11:09
hablar con o grupo
00:11:12
de lo que ha pasado, intentando neutralizar
00:11:15
posible rumorologia e estigmatización
00:11:18
ou sencillamente hablar con a familia
00:11:21
podemos hablar cualquiera
00:11:24
casi lo extendo tamén a la pregunta anterior
00:11:27
cualquier medida en exceso va a ser mellor que en defecto
00:11:30
será mucho mejor
00:11:33
entiendo que hai unos orientadores
00:11:36
a los que se pode acudir
00:11:39
e o orientador o tutor pode hablar
00:11:42
e decir, mira, me ha chegado esta información
00:11:45
por outra parte, me parece muy ben que os companheiros
00:11:48
no que circule el rumor, sino que lo traspasen a los profesores
00:11:51
esta es una cosa que hai que potenciar
00:11:54
que yo lo llamo solidaridad, enseñar a que los compañeros de tu clase
00:11:57
si ven a alguien excesivamente triste
00:12:00
e por supuesto si saben que ha hecho algo
00:12:03
que se autolesiona, cualquier cosa, que lo comuniquen
00:12:06
por amistad a su compañero
00:12:09
esto creo que hay que potenciarlo, e en cualquier caso
00:12:12
claro que hay que ir, lo que non se puede es dejar pasar
00:12:15
el peligro de alguien
00:12:18
si nos excedemos, mucho mejor
00:12:21
pero si llegamos a tiempo hemos conseguido salvar una vida
00:12:24
o evitar un problema, o ponerle en manos de un profesional
00:12:27
que le ayude a solucionar ese problema
00:12:30
muy bien, Fernando
00:12:33
me gustaría ampliar lo que ha dicho ya Mayalín
00:12:36
en el caso de que no haya duda inequívoca
00:12:39
de que puede ser un peligro real, de que vaya a hacerse daño
00:12:42
que tenga una planificación ya suicida establecida
00:12:45
y no tengamos duda ninguna
00:12:48
efectivamente no, hay que llamar a los servicios de emergencia
00:12:51
para activar todo el protocolo de conducta suicida
00:12:54
para poder salvar su integridad física, creo que ahí no hay duda ninguna
00:12:57
pero fíjate que surge esto mucho en los grupos de supervisión clínica
00:13:00
surge mucho en los grupos sobre todo de asesoramiento
00:13:03
que se realizan en otros colectivos, cuando no está tan claro
00:13:06
la intención, no está tan clara, se puede intuir
00:13:09
por el lenguaje verbal, por la conducta
00:13:12
por el aspecto, se puede intuir de que puede ser un peligro para sí mismo
00:13:15
entonces, muchas de las dudas que surgen en estos grupos de supervisión
00:13:18
que muchos profesionales realizamos, importantísimos
00:13:21
poder realizar supervisiones de tipo clínico
00:13:24
y de tipo profesional, es que hacer al respeto
00:13:27
fijaos que en la conducta suicida
00:13:30
uno de los factores protectores más importantes es el apoyo social
00:13:33
el apoyo social que tenemos de la comunidad
00:13:36
el poder formar, el poder educar a la población, a los alumnos
00:13:39
a los profesores, a los orientadores, a todas las ampas
00:13:42
de determinadas estrategias, de determinados protocolos
00:13:45
de saber como poder abordar este acompañamiento
00:13:48
que se realiza a los menores y darle la importancia
00:13:51
de que sus padres, de que sus compañeros
00:13:54
pudiesen acompañarles en estos momentos de dificultad
00:13:57
que viven en ese momento, es precisamente proteger
00:14:00
ese apoyo social tan necesario para que la conducta suicida
00:14:03
no se desarrolle en ese continuo de la suicida
00:14:06
evidentemente, se hay un riesgo claro, evidentemente
00:14:09
hay que acudir a los servicios públicos de urgencia, pero potenciar
00:14:12
todo el apoyo social a través de una labor de formación, de saber como
00:14:15
acompañar a ese menor, sabiendo la importancia, haciéndole saber
00:14:18
la importancia de que debemos contar con otras personas para que
00:14:21
esa tristeza, esa desesperanza que maneja
00:14:24
se sobreponga, es importante
00:14:27
contar también con la familia, con el profesorado y con los alumnos
00:14:30
pero debemos enseñar y formar a las personas que acompañan
00:14:33
también a estos alumnos, a saber
00:14:36
como poder acompañarlos sin asustarlos
00:14:39
y que se cierren, porque muchas veces lo que provoca es el efecto contrario
00:14:42
se cierran y ya no hablan más del asunto
00:14:45
Yo quería apuntar, cuando decía
00:14:48
la compañera, los rumores
00:14:51
yo decía antes que en la adolescencia hay mucha curiosidad
00:14:54
y cuando hay un rumor y va creciendo y va creciendo
00:14:57
lo mejor es que los adultos, los responsables
00:15:00
y creo que ahí en primera línea estáis los docentes
00:15:03
tenéis que escuchar este rumor
00:15:06
y dar unos criterios de lo que es adecuado y lo que no es adecuado
00:15:09
y del daño, insisto
00:15:12
el daño que puede hacer las redes sociales
00:15:15
porque además me experiencio en consultas que cuando una adolescente cuenta determinadas cosas
00:15:18
gestos que tienen que ver con hacerse daño
00:15:21
se nota que lo ha leído
00:15:24
y que está en la red
00:15:27
y aunque le preguntes a veces lo niega pero luego al final acaba diciendo sí
00:15:30
incluso esto que comentas del apoyo social
00:15:33
el apoyo social es muy importante porque si no
00:15:36
lo dice el implicado o la implicada directamente
00:15:39
lo conocen los compañeros y hay que ayudar a los compañeros
00:15:42
no que se chive, no se trata de chivarse, no se entiende así
00:15:45
sino se trata de ayudar, ayudar a que alguien no se haga daño
00:15:48
es un poco diferente para proteger
00:15:51
a la persona que está haciendo cosas que le puede poner en riesgo
00:15:54
y que se pueda hacer daño
00:15:57
el otro día, hace exactamente una semana
00:16:00
diez días, mi compañera Raquel y yo estuvimos
00:16:03
en un centro, un colegio público
00:16:06
de educación infantil y primaria
00:16:09
de una localidad cercana
00:16:12
trabajando con un grupo de padres, padres y madres
00:16:15
la situación era la de una niña
00:16:18
con las condiciones sociales muy desfavorecidas
00:16:21
que había hecho ya
00:16:24
al menos dos intentos de suicidio
00:16:27
y además ella los había comunicado a sus compañeros
00:16:30
cuando volvía
00:16:33
incluso en redes sociales
00:16:36
ella daba muestras de los cortes
00:16:39
autolesiones que se producían
00:16:42
teníamos la suerte de tener una tutora
00:16:45
de estas a las que uno tiene ganas de abrazar
00:16:48
nada más escucharla hablar
00:16:51
por la sensibilidad, por el cariño, por el afecto
00:16:54
por la cordura, por la sensatez
00:16:57
y el grupo era extremadamente
00:17:00
cercano a las necesidades de la alumna
00:17:03
sin embargo, los padres pidieron hablar
00:17:06
porque muchos de sus hijos
00:17:09
hijas, llegaban a casa preocupados
00:17:12
por una carga emocional
00:17:15
yo me siento responsable de ayudar a otra
00:17:18
y fue una experiencia
00:17:21
no veo a mi compañera Raquel, la veo ahí en el backstage
00:17:24
fue una experiencia fantástica
00:17:27
el hablar con papás y mamás
00:17:30
no hablamos de los intentos de suicidio
00:17:33
de la niña, porque ya lo sabían
00:17:36
hablábamos de que detrás de eso hay sufrimiento, hay dolor y que hay que acompañar
00:17:39
y que a sus hijos tenían que explicarles este mensaje
00:17:42
que estaban haciendo bien y que si un día llegaban llorando
00:17:45
que ellos estaban ahí para acompañarles
00:17:48
y que ese llanto era crecimiento también
00:17:51
son tantos los ejemplos
00:17:54
que te dan de buenas prácticas
00:17:57
que te dan papás, mamás, que te dan profesores y alumnos y alumnas
00:18:00
en este sentido que es verdad que cada caso
00:18:03
es diferente y tendremos que analizarlo pero como bien decía
00:18:06
Carlos habrá orientadores
00:18:09
nosotros no acertamos siempre, nos equivocamos alguna vez
00:18:12
pero procuramos asesorar, orientar, ver la casuística
00:18:15
exacta de la situación
00:18:18
y ver cual es el mejor procedimiento
00:18:21
y ante la duda termino a hablar
00:18:24
hablar, aunque sea hablar
00:18:27
de lo que es el dolor humano
00:18:30
y como los chicos son muy listos, no hace falta hablar de Andrés
00:18:33
para saber que estás hablando de Andrés sin hablar de Andrés
00:18:36
estás hablando del dolor
00:18:39
y los chicos saben de que estás hablando
00:18:42
no estás infligiendo ninguna norma ligada a la privacidad
00:18:45
al derecho a la intimidad
00:18:48
estás hablando de que hoy por ti, mañana por mi
00:18:51
una de las cuestiones
00:18:54
y Carlos seguro que puede
00:18:57
perfectamente también tener argumentos
00:19:00
y experiencias en este sentido y Fernando
00:19:03
de las preguntas que nos ponen encima de la mesa los centros
00:19:06
de las observaciones es
00:19:09
de verdad que bien nos viene que vengáis
00:19:12
yo soy un psicólogo clínico en educación
00:19:15
puedo ayudar, pero mi tarea no es la que tiene
00:19:18
en este caso en un servicio especializado
00:19:21
mi tarea es el centro del punto de vista
00:19:24
de lo que son las perspectivas para elaborar planes
00:19:27
pero nos dicen que difícil es coordinarse
00:19:31
con los centros de salud mental
00:19:34
porque los necesitamos también
00:19:37
nosotros les aconsejamos una cosa
00:19:40
y es, mandales siempre a los centros de salud mental
00:19:43
una notificación a través de la familia
00:19:46
diciendo, aquí estoy yo centro
00:19:49
tú centro de salud mental, mandame lo que necesites
00:19:52
pídeme lo que necesites que yo te lo voy a dar, pero yo cada cierto tiempo
00:19:55
tengo información de como veo al niño en el cole
00:19:58
pero claro, también tenéis muchas dificultades
00:20:01
a ver, la cuestión de la coordinación es algo que
00:20:04
lo he comentado antes, es fundamental y sobre todo en determinados casos
00:20:07
yo siempre digo que estoy en un equipo privilegiado
00:20:10
he hablado antes del programa de continuidad de cuidados infanto-juvenil
00:20:13
y el equipo de ciudad lineal, las compañeras que estaban previa
00:20:16
y todavía la trabajadora social que está con nosotras
00:20:19
fueron los que lo pusieron en marcha
00:20:22
el equipo de continuidad de cuidados, no directamente nosotros
00:20:25
el equipo está compuesto
00:20:28
es que nos he contado como está compuesto el equipo
00:20:31
en ciudad lineal somos dos psicólogas clínicas
00:20:34
dos psiquiatras, una trabajadora social y una enfermera
00:20:37
que se ha incorporado recientemente
00:20:40
quien se encarga principalmente
00:20:43
de las coordinaciones con los centros educativos
00:20:46
y con los recursos sociales y demás
00:20:49
es la trabajadora social
00:20:52
pero si considera que nosotros tenemos que atender a un centro
00:20:55
o el centro, hay veces que los orientadores nos conocen directamente
00:20:58
incluso alguno tiene mi teléfono personal
00:21:01
me escribe y podemos conectar
00:21:04
es cierto que la coordinación es complicada porque
00:21:07
tanto vosotros, los docentes como nosotros
00:21:10
tenemos que sacarlo de tiempo de atención
00:21:13
claro, el tiempo de atención es que tenemos al paciente delante
00:21:16
nosotros intentamos en la medida posible responder a las demandas
00:21:19
y a las peticiones de los compañeros
00:21:22
porque sois los que estáis en primera línea, los que tenéis conocimiento
00:21:25
y porque a veces los pacientes, el niño, la niña
00:21:28
los adolescentes nos cuentan unas cosas, las familias nos cuentan otras
00:21:31
y yo necesito contrastar también la información
00:21:34
para atender mejor al paciente, porque no siempre coincide
00:21:37
entonces sí, la coordinación es complicada con salud mental
00:21:40
nosotros el equipo, yo creo que estoy un equipo privilegiado
00:21:43
sí que es cierto que a veces hay centros
00:21:46
y que a lo mejor hay más dificultades
00:21:49
pero también nos pasa al contrario
00:21:52
hay centros educativos con los que es más fácil tener una coordinación
00:21:55
y con los que tenemos una coordinación más fluida
00:21:58
tengo algún paciente que me dice
00:22:01
soy de tal centro, digo, esta es tu orientadora
00:22:04
dice, anda, habéis hablado de mí, se quedan así un poco
00:22:07
pero yo lo hago un poco para que sepa la conexión que hay
00:22:10
y que vamos a trabajar en equipos
00:22:13
pero claro, también es cierto que no con todos los centros trabajamos igual
00:22:16
la coordinación es una cuestión de ambos
00:22:19
de sanidad y de educación
00:22:22
y a veces, desgraciadamente, de profesionales
00:22:25
de sacar el tiempo de donde es complicado
00:22:28
Fernando, ¿conoces algún estudio sobre suicidio
00:22:31
en jóvenes desde un punto de vista de género
00:22:34
de antes o después de la pandemia?
00:22:37
La orientadora de mi centro es de un instituto
00:22:40
sobre ello me dice que casi todos los casos actuales
00:22:43
en su centro son de alumnas
00:22:46
no sé si la ansiedad es más habitual en ellas
00:22:49
o es que ellos no piden ayuda
00:22:52
Bueno, fíjate que hemos hablado precisamente de la paradoja del género
00:22:55
de que realmente parece que las cifras, las hechas de chicas que se manejan
00:22:58
si las vemos, las hechas de chicas hay que interpretarlas
00:23:01
hay que ver cuál es el pack-stay que hay detrás de las hechas de chicas
00:23:04
pero el suicidio consumado se data más en hombres
00:23:07
pero esta es la paradoja del género porque las mujeres lo intentan tres veces más
00:23:10
lo que ocurre es que por el medio empleado que es menos letal
00:23:13
a veces, y influye mucho la rescatabilidad
00:23:16
de la persona, pues evidentemente no se consuma el suicidio
00:23:19
estudios post-covid
00:23:22
dentro de la era covid sobre el suicidio
00:23:25
imagino que habrá muchísimos colectivos en muchísimos lugares
00:23:28
que están estudiando este fenómeno
00:23:31
el proyecto ISNIS queremos incluir
00:23:34
como ha afectado la pandemia a la salud infantil-juvenil
00:23:37
y como las redes sociales e internet han influido dentro
00:23:40
dentro de los que son los trastornos emocionales
00:23:43
y del propio continuo de la ideación autolítica
00:23:46
pero como tal, estudios que estén publicados como tal
00:23:49
yo no conozco al menos alguno, hay muchos estudios sobre factores de riego
00:23:52
sobre determinados factores de protección
00:23:55
como influyen determinadas patologías dentro de la conducta suicida
00:23:58
como influyen las redes sociales e internet en la conducta suicida
00:24:01
autolesiva en la era covid yo no conozco ninguno
00:24:04
muy bien
00:24:07
hay una pregunta que yo creo que ha sido tratada
00:24:10
durante vuestras exposiciones, que relaciona entre las conductas
00:24:13
suicidas y las autolesivas
00:24:16
estas últimas también han subido mucho su incidencia
00:24:19
y también es necesario atenderlas
00:24:22
se atienden desde la misma óptica que los intentos
00:24:25
autolíticos
00:24:28
nosotros desde luego interpretamos
00:24:31
que las conductas autolesivas
00:24:34
tienen que ser seguidas, tienen que ser atendidas
00:24:37
y tienen que ser por encima de todo supervisadas
00:24:40
en contacto con la familia, en contacto con los servicios externos
00:24:43
especializados, con los psicoterapeutas
00:24:46
psicólogos, psiquiatras que puedan estar
00:24:49
atendiendo a los alumnos, pero las relaciones
00:24:52
entre conducta autolesiva y autolítica
00:24:55
ya las hemos visto
00:24:58
pero, ¿queréis decir alguna cosa más para subrayar algo
00:25:01
al respecto del tema?
00:25:04
algo muy breve es que puede haber conducta suicida, puede haber un suicido consumado
00:25:07
y no haber ningún tipo de autolesión previa
00:25:10
y hay muchos tipos de autolesiones que no tienen porque desembocar
00:25:13
ni tienen porque llevar a una ideación de tipo suicida
00:25:16
normalmente a la autolesión lo que hay que distinguir, hay que evaluar
00:25:19
de una forma muy completa, de una forma muy concisa es
00:25:22
cuál es la función de la autolesión, si es una función de autoregulación emocional
00:25:25
si es una función de autocachivos, si es una función a veces
00:25:28
muchas veces de manipulación de tipo emocional del entorno
00:25:31
porque el objetivo, el para qué se autolesiona nos va a dar
00:25:34
pistas y orientaciones de hacia dónde debemos de dirigir el trabajo
00:25:37
terapéutico. Muy bien, hay una cosa que
00:25:40
profesores, profesoras, orientadoras
00:25:43
y orientadoras tienen también que escuchar
00:25:46
nosotros detectamos una situación de esta naturaleza
00:25:49
una conducta autolesiva y ponemos en marcha
00:25:52
un mecanismo de contacto
00:25:55
con la familia, de elaboración de un plan de seguimiento
00:25:58
de observación, de cuidado, de planificación
00:26:01
de la atención por parte dos departamentos de orientación
00:26:04
de seguimiento también por parte del equipo
00:26:07
docente, de sensibilidad
00:26:10
no por ello vamos a dejar
00:26:13
perdona, no por ello vamos a conseguir
00:26:16
en todos los casos que la niña deje
00:26:19
o niño deje de autolesionarse, nosotros tenemos que saber
00:26:22
que hay cuestiones que tienen que ser atendidas por los especialistas
00:26:25
en los centros de salud
00:26:28
mental especializados y nosotros
00:26:31
tenemos que cumplir no con el papel de simples
00:26:34
profesores sino como el papel de tutores legales
00:26:37
en esos procesos que estamos obligados
00:26:40
a velar por la integridad psicológica
00:26:43
y física también de los alumnos y llegamos a veces
00:26:46
a donde llegamos pero lo más importante es saber que estamos
00:26:49
elevando los factores de protección, esto es importantísimo
00:26:52
que el alumno se siente entendido, se siente escuchado
00:26:55
se siente querido, se siente comprendido, que observa que hay empatía
00:26:58
que no te están juzgando, que no te están criticando
00:27:01
que en todo caso están poniéndose en tu lugar
00:27:04
ese es el papel que tenemos nosotros y coordinarnos lógicamente
00:27:07
con la familia desde la supervisión
00:27:10
que desarrollamos de su comportamiento cotidiano
00:27:13
y con los servicios externos especializados
00:27:16
cada uno tenemos nuestro papel
00:27:19
una última consideración, me parece que es importante leerla
00:27:22
y terminamos, de un miembro de un equipo
00:27:25
de orientación educativa y psicopedagógica
00:27:28
que dice, considero que el papel de la escuela como entorno
00:27:31
afectivamente seguro pasa por un lado
00:27:34
por descargar los currículos para disminuir
00:27:37
la presión y el estrés en el profesorado
00:27:40
de modo que los adultos puedan estar emocionalmente
00:27:43
mejor regulados para dar respuesta a las necesidades afectivas
00:27:46
de su alumnado, por otro lado pasa por recibir
00:27:49
formación en herramientas como la disciplina positiva
00:27:52
o el círculo de seguridad que tienen aval científico
00:27:55
y proporcionan estrategias concretas y operativas
00:27:58
para que el profesorado pueda aplicar para construir
00:28:01
vínculos afectivos seguros que sirvan como factor
00:28:04
de protección para el alumnado emocionalmente
00:28:07
vulnerable, bueno, lógicamente aquí hay muchos
00:28:10
principios en esta observación, yo desde luego me quedo
00:28:13
con la necesidad de que organicemos
00:28:16
cuidemos entornos seguros
00:28:19
en torno a los chicos, las chicas y a los adolescentes
00:28:22
no sé si queréis decir alguna cosa más, Malle
00:28:25
José Carlos, Fernando
00:28:28
Bueno, a mí me gustaría apuntar
00:28:31
una última frase que creo que es importante
00:28:34
que debemos acompañar a nuestros pequeños
00:28:37
a nuestras pequeñas de un modo en el que aprendamos
00:28:40
a escuchar para entender y no para responder
00:28:43
primero entenderlos porque si entendemos su realidad
00:28:46
como decía Carlos, bajamos a su adolescencia
00:28:49
a su miedo, a su desesperanza, a sus alegrías también, a su amor
00:28:52
a su visión sobre el futuro y entendemos
00:28:55
poderemos hablar del suicidio y poderemos entender
00:28:58
el por qué quiere cometer suicidio como una solución
00:29:01
final para un problema que efectivamente
00:29:04
con casi total seguridad va a ser temporal y desde
00:29:07
ese entendimiento el poder acompañarlo de un modo amable
00:29:10
de un modo concreto, de un modo cariñoso, de un modo amoroso
00:29:13
y eso es importante para nuestros pequeños
00:29:16
No lo voy a decir, no lo iba a decir pero decía que si no lo digo
00:29:19
reviento, una de las cosas que más me ha emocionado
00:29:22
de las palabras de Carlos o José Carlos
00:29:25
Carlos, tiene que ver con el hecho de
00:29:28
que con nuestros hijos tenemos que hablarles
00:29:31
de nuestras miserias también
00:29:34
es que tenemos que explicarles
00:29:37
que nosotros nos hemos equivocado, nos hemos metido en el barro
00:29:40
nos han dejado novias, novios
00:29:43
hemos llorado, hemos dejado de ser titulares
00:29:46
en el equipo y hemos pasado una noche sin poder dormir
00:29:49
porque pensamos que ya no íbamos a triunfar
00:29:52
en el mundo del fútbol, hemos sacado unas
00:29:55
malas calificaciones, tenemos que explicarles
00:29:58
a nuestros hijos, que son las cosas más normalitas
00:30:01
tenemos que explicarles que el sufrimiento está ahí
00:30:04
y que bonito me ha parecido eso, pero no
00:30:07
como un elemento, como un cuchillo
00:30:10
que entra en la mantequilla, sino una manera razonada
00:30:13
razonable, continua
00:30:16
que vean que somos gente normal y que les hablamos que la vida
00:30:19
tiene estas cosas, me ha parecido muy bonito
00:30:22
Yo solo una pregunta, estas jornadas
00:30:30
las vamos a hacer cada mes?
00:30:33
Una cosilla, simplemente que un poco
00:30:38
haciendo memoria, estamos con el suicidio
00:30:41
como el otro tabú que tenemos con la infancia y la adolescencia que es la muerte
00:30:44
entonces de todo esto tenemos que hablar abiertamente
00:30:47
y hablar abiertamente de esto que está diciendo justo
00:30:50
José Antonio, porque la vida está integrada por
00:30:53
momentos felices pero momentos de gran sufrimiento
00:30:56
y que el sufrimiento tiene otra salida que no son
00:30:59
las autolesiones y que no es el suicidio
00:31:02
entonces esto, por eso tenemos que hablar de la realidad, de que consiste la realidad
00:31:05
y de que salidas hay, que no es esta salida
00:31:08
y esperemos que no sea para las personas que atendamos
00:31:11
Gracias por ver el video
00:31:17
- Idioma/s:
- Autor/es:
- Daniel Esteban Roque
- Subido por:
- Consejo Escolar D.
- Licencia:
- Reconocimiento - No comercial - Compartir igual
- Visualizaciones:
- 1112
- Fecha:
- 29 de abril de 2021 - 11:59
- Visibilidad:
- Público
- Duración:
- 31′ 19″
- Relación de aspecto:
- 1.78:1
- Resolución:
- 1920x1080 píxeles
- Tamaño:
- 429.33 MBytes